فريب مردم داشتند و تصور آنان اين بود كه مراجع جرئت و تداوم مبارزه و مقابله حكومت را ندارند. اما پس از بررسى اوضاع به دليل نگرانى از تشديد حركت‌ها و بازتاب خارجى نهضت، اعلام شد كه اجراى لايحه فعلًا متوقف مى‌شود، و از علما خواسته شد كه فعاليت‌ها بر ضددولت را متوقف كنند.

اعلام اين خبر موجى از شادى و احساس پيروزى را در پى داشت. اما امام بلافاصله جلسه‌اى را با حضور تعدادى از مراجع تشكيل داد و با بررسى اوضاع و احوال و تحليل موضع دولت، گفت: «تمام اينها خيمه‌شب‌بازى است، دروغ است. اينها برنامه‌هاى اساسى‌ترى براى اين مملكت دارند، و اين شكلى كه عمل شد، فريب و نيرنگى براى شما علما است. شما بايد در انتظار توطئه‌هاى بزرگترى باشيد و من به شما اعلام خطر مى‌كنم.» بعد از جلسه نيز اعلاميه‌اى خطاب به مردم صادر كرد كه در بخشى از آن آمده بود كه: «... قيام عمومى دينى شما موجب عبرت براى اجانب گرديد، لكن لازم است متذكر شوم كه بايد مسلمين بيش از پيش بيدار و هوشيار بوده و مراقب اوضاع خود و مصالح اسلام باشند، و صفوف خود را فشرده‌تر كنند، كه اگر خداى نخواسته دست‌هاى ناپاكى به‌سوى مقدسات آنها دراز شود، قطع كنند.»[1]

به اين ترتيب شخصيت و تفكر خلاق و تحليل‌گر امام، زمينه‌ساز رهبرى وى گرديد.

انتشار چندين اطلاعيه و سخنرانى از امام خمينى صحنه سياسى- مبارزاتى كشور را متحول كرد و از آن مهم‌تر محتواى شعارها را نيز تغيير داد.

فضاى سياسى، فرهنگى و مبارزاتى در كشور همزمان با آغاز نهضت اسلامى و تداوم مبارزات تا قيام پانزدهم خرداد 1342 و ادامه آن تا پيروزى انقلاب اسلامى، تفاوت بسيارى با جريانات قبل از آن داشت. تحولى كه در وضعيت حوزه‌ها و روحانيان به تدريج ايجاد شده بود، انقلابى در تفكر و رفتار سياسى- اجتماعى مردم به‌وجود آورد و احزاب سياسى موجود را در وضعيت خاصى قرار داد كه قبلًا تصورى از آن نداشتند و نتوانستند با اين تحول جديد خود را

[1]. صحيفه نور، ج 1، ص 22