2. مقابله با جنبش اسلامى‌

در بحث اهداف كودتا، غالباً نويسندگان و تحليلگران، بيشترين توجه خود را به موضوعات اقتصادى، سياسى و امنيتى معطوف كرده‌اند و در گفتگوها و نوشته‌ها، كمتر به مسائل اعتقادى و فرهنگى پرداخته‌اند.

دولت‌هاى بزرگ استكبارى، خاطرات تلخى از حركت‌هاى دينى و قدرت فراگير رهبران مذهبى و نقش مذهب در فعاليت‌هاى اجتماعى و سياسى داشته‌اند. جنبش تنباكو، جنبش مشروطه، مقابله با ديكتاتورى و خودكامگى رضاخان، جريان ملى شدن صنعت نفت و ظهور جريان‌هاى مبارز و انقلابى مسلمان در دهه 20، تهديدات بزرگى بر ضد سلطه و منافع غاصبانه استعمار در ايران بوده است.

قدرت‌هاى استعمارى ضرباتى را كه از اسلام و روحانيت در دو قرن اخير متحمل شده‌اند، هيچ‌گاه فراموش نخواهند كرد، بنابراين مقابله با حضور و نفوذ روحانيان در حركت‌هاى اجتماعى، از اصول ثابت و استراتژيك سلطه غرب بوده و هست. از سوى ديگر، نفوذ فرهنگ غرب و ازبين بردن فرهنگ‌هاى ملى، از مهم‌ترين ابزارهاى تضمين اجراى سياست مورد نظر غرب و تداوم سلطه آن محسوب مى‌شود. بنابراين استقرار يك نظام وابسته و استمرار كسب منافع در ايران و اسلام‌زدايى، به مثابه يكى از اهداف كودتاى 28 مرداد به‌شمار مى‌رفت.

اگرچه اين سياست از ابتداى‌سلطنت پهلوى به شكل گسترده‌اى به اجرا درآمد، اما نيازمند شدت و گستردگى بيشترى بود؛ زيرا به‌رغم اقدامات گوناگون، قدرت و نفوذ اسلام همچنان منافع نيروهاى استعمارى را تهديد مى‌كرد. رويكرد آمريكا به تلاش‌هاى گسترده فرهنگى در ايران و ساير كشورهاى تحت سلطه، نيازمند تحقيقى مستقل است كه خوشبختانه در سال‌هاى اخير، آثارى در اين زمينه منتشر شده است.[1]

حاكميت و سلطه آمريكا و ساير استعمارگران، ظاهراً سياسى، اقتصادى و نظامى است. اما در يك نگاه دقيق‌تر مشخص مى‌شود استحاله فرهنگى و مسخ هويت فرهنگى اصيل‌

[1]. از جمله كتاب جنگ سرد فرهنگى، نوشته فرانسيس استونر ساندرس، ترجمه و انتشار بنياد غرب‌شناسى، كه تحقيق مستندى از استراتژى و فعاليت‌هاى فرهنگى آمريكا در جهان است