خارجى آمريكا به تدريج جايگاه ويژه‌اى يافت و پى‌گيرى مسائل مربوط به آن در زمره اولويت‌هاى دولت ايالات متحده قرار گرفت. در اينجا به مهم‌ترين اين اهداف به اختصار پرداخته مى‌شود.

1. تسلط بر نفت‌

در جريان دو جنگ جهانى اول و دوم نفت و مشتقات آن براى كشورهاى بزرگ به اندازه‌اى تعيين‌كننده بود كه سلطه بر مناطق نفت‌خيز جهان از جمله ايران، از اهداف استراتژيك و تغييرناپذير اين كشورها به شمار مى‌آمد. افزون بر آن، بازگرداندن درآمدهاى نفتى كشورهاى صادركننده، با خريد كالاهاى مصرفى ساخت كشورهاى غربى، براى بازتوليد و گسترش بازار سرمايه‌دارى، ضرورتى مضاعف به‌شمار مى‌رفت. به همين علت است كه سلطه بر خليج‌فارس در صد سال گذشته صرف‌نظر از موقعيت استراتژيك آن، تبديل به يك هدف ژئواستراتژيك شده است. تمامى دولت‌هاى بزرگ تلاش‌هاى ويژه‌اى براى حضور، نفوذ و سلطه بر اين منطقه داشته و بسيارى از سياست‌هاى آنها، مبتنى بر تحقق استراتژى سلطه بر خليج فارس و خاورميانه بوده است.

وجود ذخاير عظيم نفت در خليج فارس و طمع استعمارگرانه كشورهاى غربى در سده اخير، هميشه مانع ثبات، استقلال و حتى توسعه نسبى كشورهاى منطقه بوده است و به همين سبب، استعمارگران به بهانه جلوگيرى از نفوذ و سلطه شرق كمونيست، با دولت‌هاى ملى و مبارزات ضداستعمارى، برخوردهاى شديد و سركوبگرانه داشته‌اند. اسناد، مدارك و دلايل بسيار وجود دارد كه تسلط بر نفت و سركوب نهضت‌هاى ضداستعمارى، علت اساسى كودتاى 28 مرداد بوده است.[1]

پس از موفقيت كودتا، على امينى، وزير دارايى دولت كودتا و از مهره‌هاى آمريكا در ايران، مأمور بازگرداندن نفت ايران به غرب شد. او كارگردان اصلى قرارداد تاريخى‌كنسرسيوم معروف‌

[1]. براى اطلاع بيشتر بنگريد به: اللهيارصالح، فصلنامه تاريخ معاصر ايران، سند صورت مذاكرات سفير ايران در آمريكا با قائم مقام معاون وزير خارجه آن قبل از كودتا