و بعد چون اعلى حضرت قدر قدرت، قضا شوكت، شاهنشاه معلّى بارگاه و پادشاه اسلام پناه، ظل اللّه على الأرض و خليفة الله فى بلاد الاسلام بالطول و العرض، اعدل و امجد و اعلم و ارشد ملوك ايران، صاحبقران زمان، السلطان بن السلطان بن السلطان، و الخاقان بن الخاقان بن الخاقان صاحب النصر و الظفر ناصر الدين شاه قاجار[1]- خلّد الله ملكه و سلطنته و أيّد الله دولته و شوكته بالعزّ و الافتخار الى يوم الحشر و القرار- در هنگام فراغت از تسويه و تعديل و تصفيه و تسهيل معضلات امور دولت و مملكت و ملّت، غالب اوقات عزيزه همايونشان را به استماع تراجم احوال رجال علميّه و سياسيّه و حكايات و روايات صحيحه تاريخيّه و حوادث حاليّه دوليه كه سرمشق علم اداره دولت و رهنماى ترقّى مملكت و مدنيّت است، حصر مى‌فرمايند؛ و چون تا حال هيچ مؤلفى از علماى تاريخ و رجال، ترجمه حال و به ترتيب سوانح زمان، انقلاب اشتمال و معامله شامت مآل شاه اسماعيل بن شيخ حيدر الصفوى الموسوى الحسينى العلوى و سلطان سليم بن سلطان با يزيد بن سلطان محمد الفاتح العثمانى را ننوشته و سانحه‌نگاران آن زمان نيز مثل اين زمان! از روى تملّق، محاسن متبوع و معايب طرف مقابل را در آثارشان ثبت، و در ضبط غالب وقايع مهمّه اغماض نموده، اثر كاملى كه مفيده فايده اخلاف نكته آگاه و كاشف حقايق احوال و افعال و افكار و اطوار اين دو پادشاه قاهر و جبّار باشد كه هر دو علاوه بر اراقه دماء ناحق يك كرور اسلام، تخم فساد و عداوت و عدم اتّحاد و نكبت ابدى را به اسم حمايت مذهب و دين در مزارع افئده مسلمين كاشته و بدين وسيلت، قوّت و قدرت اسلاميه را شكسته و كاسته و باعث غلبه دشمن شده، خيرى نه از عمر و نه از سلطنت ديده و رفته‌اند، در عالم تاريخ نگذاشته بودند كه معروض عرصه جلال گردد؛ جناب جلالت مآب فضائل نصاب، قدوة المورّخين و سند الجغرافيائيين، آقاى محمد حسن خان اعتماد السلطنة العلية العالية- زاد الله اجلاله العالى- كه درين دولت ابد مدّت، وزير انطباعات و رئيس دار الترجمه خاصّه همايونى و از اعضاى افتخارى غالب جمعيّات جغرافيائيه معتبر اروپ هستند، بنا به اشاره ملوكانه، اكمال اين نقصان را، من غير لياقة، به عهده اين چاكر جان‌فشان بى‌بضاعت محوّل فرمودند. اگرچه به ملاحظه بعض نكات، جمع و تدوين اين اثر از براى اين چاكر سخت‌تر و دشوارتر از نوشتن و گرد آوردن هزار مطلب ديگر بود، ولى به الجاء عبوديت و مأموريت به امر عالى امتثال و اطاعت كرده، امروز كه روز پنج‌شنبه هجدهم شهر صيام مغفرت پيام سال هزار و سيصد و هفت هجرى [1307] است، از كتب آتية الذكر، شروع به التقاط و تلفيق و انتقاد و تنميق اين كتاب نمودم و به انقلاب فى الاسلام بين الخواص و العوام‌[2] نامش نهادم.

[1] - محل اسم در نسخه اصفهان سفيد و به جاى« صاحب النصر و الظفر» ابو المظفر آمده است.

[2] - در نسخه ملى« انقلاب الاسلام بين الخواص و العوام» آمده است.