يافت كه ايلچى قزلباش را كه در ديمتوقه موقوف بود، به تعجيل بياورند.

روز بيست و پنجم ديوان شد. چون حضرت خداوندگار انقباض طبع داشتند، احدى را از اعيان به حضور نخواستند. روز بيست و نهم على الترتيب ديوان شد. از معارضه ايلچى قزلباش اضطراب بسيار واقع گرديد.

خلاصه و محاكمه وقايع و معامله سياسيّه دو سال گذشته‌

شاه اسماعيل كه در چالدران شكست خورد، فتور كلى بر عزم جهان‌گيرانه او غالب آمده، بزم را بر رزم و مداوله مى گل‌فام را به مصاوله شمشير خون‌آشام ترجيح داد. لهذا شيرازه امور انضباط مملكت گسيخته، از هر طرف بى‌اعتنايى رعيّت به حكام دولت ظاهر گشت.

بخصوص مملكت خراسان از بى‌صاحبى بسيار مغشوش شد.

اركان دولت صفويه بر اصلاح كار در آمده، بعد از مشورت مناسب ديدند كه شاهزاده طهماسب ميرزا را كه در آن وقت دوساله بود، به اتابيكى اميرخان تركمان به اسم فرمانفرماى خراسان به آن سامان روانه نمايند.

بنابراين، از حدود سمنان تا رود امويه، حكمران اين خطّه وسيعه را به اسم آن شاهزاده خواندند. چون اميرخان آدم باهوش و دلير و دنيا ديده و كار آزموده بود، به حسن اداره اين مملكت موفق شد و شاه نيز از براى قبولانيدن مذهب شيعى مثل سابق اظهار شدّت ننموده، احكام به ولايات ارسال داشت كه من بعد، احدى را از براى ترك و تبديل مذهب نرنجانيده، عموم تبعه را در معاملات ديوانى و محاكمات شرعى مساوى گرفته، حقوق احدى را اضاعه ننمايند. و قره‌خان استاجلو حكمران دياربكر را كه بعد از خان حكومت يافته بود نوشتند كه اردوى مراجعت كرده سلطانى را گاه بيگاه چاپيده، تعجيز كنند و در اثناى راه، اسباب زندگانى هر چه به دست بياورند، قبل از ورود اردوى سلطانى بسوزانند و خراب نمايند و نورعلى خليفه روملو را با ايقوت‌اوغلى محمد مأمور كردند كه حوالى سيواس را بچاپند.

علاء الدولة ذو القدر كه مرد زرپرست و دنيا دوست بود، هداياى گرانبها فرستاده، او را وادار كردند كه ذخاير عثمانيان كه در بعض بلاد او واقعه در سر راه، بچاپد و تاراج كند، و علاوه بر ساير هداياى گرانبها، دويست رأس غلام و كنيز گرجى و تركمان از براى سلطان مصر كه ملك اشرف قانصوى غورى بود، ارسال داشته، عرض اتحاد كرده، از براى جلوگيرى عثمانيان استمداد نمودند. و از يك طرف نيز با سفرا و هدايا نامه‌ها به دربار سلطان سليم فرستاده، التماس عقد صلح و مسالمت مى‌كردند.

از آن طرف سلطان سليم هم حركات سياسيه شاه اسماعيل را به زور زر در تحت تجسّس و تفحص گرفته، دربار دولت صفوى، هر تدبير و حركاتى را كه مى‌خواست به موقع اجرا بگذارد، قبل از اجرا خبردار مى‌شد. امراى حدود عثمانى، امر تجسس را طورى منظم ساخته‌