مخالفان بوده است. اينك براى نمونه، مواردى را مى‌آوريم:

مخالفان كرسى درس شيخ طوسى را تعطيل كرده، كتابخانه او را به جرم شيعه بودن آتش زدند؛ به‌گونه‌اى كه او به ناچار از بغداد به نجف اشرف مهاجرت مى‌كند.

2. هلاكوخان مغول خواجه نصير الدين طوسى را از زندان فرقه اسماعيليه نجات مى‌دهد، خواجه در پايان شرح اشارات وضع خود را در دوران مغول- كه سمت وزيرى آنها را نيز بر عهده داشت- اين‌گونه بيان مى‌كند: «رقمت اكثرها فى حال صعب لا يمكن اصعب منها حال، و رسمت اغلبها فى مدة كدور ... ما مضى وقت ليس عينى فيه مفطر ... و لم يجئ حين لم يرد المى و لم يضاعف همّى و غمّى نعم ما قال الشاعر بالفارسيه». خواجه سپس با آوردن اين بيت كه:

سخن خود را بدين‌سان به پايان مى‌برد: «... اللهم نجنى من تزاحم افواج البلاء ...».

3. مخالفان شهيد اول را در زندان شهيد مى‌كنند و به دستور حكومت عثمانى نيز شهيد ثانى را در بين راه حج گردن مى‌زنند.

حال پرسيدنى است كه آيا با وجود اين فشار و خفقان، بحث مستقل و جامعى در حوزه اختيارات وسيع حاكم شيعى- به‌عنوان نيابت از جانب امام زمان (عج)- ممكن بود؟ امّا به محض كم‌شدن فشار و موج ترور، انديشمندان شيعه مسئله عموم نيابت را مطرح كرده، به بحث در مورد حدود و شرايط آن پرداختند. مرحوم محقق كركى، و كاشف الغطا و نراقى در دوران صفويه و قاجاريه از نمونه‌هاى بارز اين امرند.

[1] . گفتنى است كه اين اشعار را منسوب به خواجه طوسى مى‌دانند.