مقدمه‌

مسأله ولايت فقيه در عصر غيبت على‌رغم پيشينه طولانى، هنوز در كانون گفتگوهاى علمى به ويژه در حوزه علم سياست، حقوق، فقه و كلام اسلامى قرار دارد. از جمله پرسش‌هايى كه در سال‌هاى اخير مورد دقت علمى انديشمندان قرار گرفته است. قلمرو اختيارات ولىّ فقيه جامع شرايط حاكم در اداره سياسى و اجتماعى جامعه اسلامى است.

اكثريت انديشمندان شيعى در مورد اختيارات فقيه جامع شرايط در حوزه مرجعيت دينى و امر قضاء اتفاق‌نظر دارند. اما در مورد زعامت سياسى و اجتماعى ولىّ فقيه جامع شرايط و گستره اختيارات او در اداره جامعه اسلامى ديدگاه‌هاى متفاوتى را بيان كرده‌اند. كه بين نظريه تصور حداقلى و محدود به امور حسبى (به معناى مضيق آن) و نظريه تصور حداكثرى مبتنى بر پذيرش ولايت عامّه براى ولى فقيه جامع شرايط قرار دارد.

اين پژوهش درصدد تحليل، تبيين و بررسى عقلى و نقلى محدوده اختيارات ولى فقيه جامع شرايط در عصر غيبت به عنوان مهم‌ترين محور حيات سياسى جامعه اسلامى مى‌باشد.

به منظور رسيدن به ديدگاهى شفاف در مورد موضوع فوق، اين تحقيق در شش بخش تدوين و تنظيم شده است.

بخش نخست به بيان مفهومى و مبادى تصورى ولايت مطلقه فقيه مى‌پردازد. بخش دوم به ذكر نظريات علماى بزرگ شيعى از ابتداى قرن چهارم هجرى تا زمان حاضر در مورد محدوده اختيارات ولىّ فقيه جامع شرايط اختصاص دارد. بخش سوم به بررسى ولايت فقيه در آثار امام خمينى (آثار كتبى و شفاهى) مى‌پردازد و در ادامه با تحقيق در مورد حكم حكومتى، مسأله تغيير، گسست و يا تكامل در