حتى انسانى كه به اين صفت دست يافت، هرگز نبايد آسوده‌خاطر باشد؛ زيرا به گفته امام:

صفت عدالت از نظر حكم فقهى، با ارتكاب گناهان كبيره يا اصرار بر گناهان صغيره زايل مى‌شود؛ بلكه بنابر احتياط، ارتكاب گناهان صغيره نيز چنين اثرى را دارا است. [البته‌] اگر ملكه عدالت در فرد باقى باشد، صفت عدالت با توبه باز مى‌گردد.[1]

با اين حساب، وضعيت رهبر جامعه اسلامى نيز روشن است؛ او بايد همواره پرهيز از گناه را سرلوحه اعمال خويش قرار دهد؛ زيرا گناه موجب مى‌شود كه مهم‌ترين شرط رهبرى را از دست بدهد و خودبه‌خود از منصب حكومت عزل شود؛ طبيعى است كه ادامه حكومت چنين كسى، حكومت غاصبانه خواهد بود.

اگر [ولى فقيه‌] يك كلمه دروغ بگويد، يك كلمه، يك قدم بر خلاف بگذارد، آن ولايت را ديگر ندارد ... فقيهى كه اين اوصاف را دارد عادل است ... عدالتى كه يك كلمه دروغ او را از عدالت مى‌اندازد؛ يك نگاه به نامحرم او را از عدالت مى‌اندازد.[2]

صفت عدالت ويژگى خاصى به نظام اسلامى مى‌بخشد و از نگاه امام، اين مراقبت درونى در حفظ صفت عدالت، بهترين و كارآمدترين شيوه براى مهار قدرت و جلوگيرى از كشيده شدن حاكم به وادى فساد است.

3. ساير صفات لازم‌

فقيه بودن و عدالت، دو شرط اساسى حاكم اسلامى هستند، اما تنها شروط آن‌

[1]. همان، مسئله 29.

[2]. همو، صحيفه امام، ج 1، ص 464.