ب) سازمان‌

هر انقلابى براى رسيدن به پيروزى، نيازمند سازمانى است كه از طريق آن بتواند نظريات رهبر انقلاب را به پيروان منتقل كند و به اهداف او جامه عمل بپوشاند. اين سازمان، شكلى هرمى دارد كه در رأس آن رهبر انقلاب، و در مراتب پايين‌تر، مسئولان ميانى و در قاعده اين هرم، عموم طرفداران انقلاب قرار دارند. موفقيت اين سازمان‌ها مرهون سرعت انتقال اطلاعات، نظم و انضباط تشكيلاتى، گستردگى شبكه ارتباطى، برنامه‌ريزى دقيق و حساب‌شده و در نهايت، مخفى بودن اين شبكه است.

اين سازمان و تشكيلات، خصوصاً رده‌هاى بالاى آن بايد در عين فعال بودن، از نظر حكومت مخفى بماند تا بتواند به فعاليت و حيات سياسى خود ادامه دهد. از جمله مواردى كه انقلاب اسلامى ايران را از ساير انقلاب‌ها متمايز مى‌سازد، ساختار تشكيلاتى آن است. روشن است كه كارآمدترين نوع سازمان‌يابى انقلابى، طبيعى‌ترين نوع آن است و امام‌خمينى در طراحى سازمان و تشكيلات انقلاب، شيوه‌اى را به‌كار برد كه در عين طبيعى بودن و سادگى، بسيار كارآمد و فعال در صحنه سياسى ظاهر شد. در اين شيوه به‌هيچ‌وجه از سازمان‌هاى سرّى و چريكى، يا تشكيلات تودرتوى طبقه‌بندى شده خبرى نبود؛ بلكه سيستم ارتباطى آن در همان مناسبات عادى ميان «مسجد»، «روحانى» و «مردم» خلاصه مى‌شد. اين شبكه و سازمان پيچيده كه از شدت ظهور، ناآشكار مى‌نمود، سه عنصر اصلى داشت:

1. شبكه گسترده مساجد، حسينيه‌ها و هيئت‌هاى مذهبى در تمامى شهرها و روستاهاى كشور.

2. حضور چشمگير و پراكنده روحانيان و روشنفكران متعهد در ميان مردم.

3. خيل عظيم «مؤمنان» مرتبط با «مسجد» و «روحانى».