استبداد مشكل اصلى و جدى غالب حكومت‌ها بوده است، اما استبدادى كه امام‌خمينى با آن به مبارزه برخاست، داراى ويژگى خاصى بود و با استبداد ساير سلاطين ايران تفاوت ويژه‌اى داشت.

استبداد در هر شكل آن ناپسند است، اما چيزى كه اين نابسامانى را غيرقابل تحمل‌تر مى‌كرد، اين بود كه استبداد رژيم پهلوى، به‌جاى آنكه متكى بر نيروهاى داخلى حكومت باشد، تكيه بر بيگانگان و كشورهاى خارجى داشت. به ديگر سخن، خوى استبدادى پهلوى اول و دوم، بيشتر ريشه در وابستگى آنها به انگليس و آمريكا داشت، نه قدرت و توانمندى‌هاى حكومتى‌شان. و اين‌گونه استبداد، شيوه جديدى بود كه تا پيش از اين در ايران سابقه‌اى نداشت؛ گرچه نشانه‌هاى آن در زمان فتحعلى شاه قاجار نسبت به روسيه رخ نموده بود.

3. وابستگى به بيگانگان‌

حضرت امام با نگاهى جامع و فراگير نسبت به مشكلات داخلى و خارجى ايران، يكى از نابسامانى‌هاى مهم دستگاه حاكم را استعمارزدگى و وابستگى آن به كشورهاى خارجى مى‌دانست. اين وابستگى كه از وابستگى‌هاى اقتصادى آغاز مى‌شد، منجر به وابستگى‌هاى سياسى و فرهنگى نيز شده بود.

كشورهاى استعمارگر كه پس از انقلاب صنعتى، ادامه حيات اقتصادى خود را در گرو يافتن بازارهاى مصرف بيشتر، مواد اوليه و نيروى كار ارزان‌تر مى‌ديدند، متوجه ساير كشورها و به‌ويژه كشورهاى اسلامى شدند. طبيعى است كه براى رسيدن به اهداف خود، بايد ابزار سياست را به خدمت مى‌گرفتند و از طريق نفوذ در سيستم‌هاى قدرت كشورها و در صورت امكان روى كار آوردن حكومت‌هاى دست‌نشانده و وابسته، به بازارهاى جديدترى دست مى‌يافتند. ايران نيز به دليل برخوردارى از منابع سرشار و موقعيت جغرافيايى بسيار مناسب، در سده‌هاى اخير همواره مورد توجه كشورهاى غربى بوده است.