ثانياً، بدون خواست و مشاركت عمومى، و تنها به‌دست انقلابيان حرفه‌اى صورت گيرد و بر مردم آن جامعه تحميل گردد.[1]

انقلاب؛ ويژگى‌ها و نشانه‌ها

هنگامى كه جامعه به دليل افزايش نارضايتى و گسترش نابسامانى‌ها، اعتماد خويش به دستگاه حاكم را از دست مى‌دهد و دچار ناآرامى مى‌گردد، حالات و واكنش‌هايى از خود نشان مى‌دهد كه در شرايط عادى، كمتر مشاهده مى‌شود. جامعه در آستانه ورود به چنين وضعيتى، كه از آن به «دوره انقلابى» تعبير مى‌شود، به‌شدت بى‌اعتماد، حساس و نكته‌سنج مى‌گردد.

يك جنبش انقلابى را در مراحل ابتدايى آن مى‌توان متوقف يا سركوب كرد؛ اما به محض آنكه مشاركت توده‌اى به‌قدر كافى گسترش يافت و شعله‌هاى آن بالا گرفت، ديگر توقف و تضعيف آن كارى بسيار دشوار يا حتى ناممكن است. در چنين شرايطى، هر اقدام و ترفندى براى توقف يا به بيراهه كشاندن آن محكوم به شكست است. موتور محركه يك انقلاب، جز با پيروزى و نيل به مقصود، از حركت باز نمى‌ايستد و هر مانع و دست‌اندازى، تنها بر شتاب آن مى‌افزايد.[2]

غالباً چهره واقعى انقلاب، زمانى براى حكومت‌ها كاملًا روشن مى‌شود كه حركت، شتاب گرفته و بسيج توده‌اى، گسترش يافته باشد؛ يعنى هنگامى كه زمان براى هرگونه آشتى و تفاهم از دست رفته است. در چنين شرايطى است كه صداى انقلاب حتى از سوى دشمنِ ديرْباور نيز شنيده مى‌شود.[3]

[1]. عليرضا شجاعى‌زند، برهه انقلابى در ايران، ص 141 و 142.

[2]. همان، ص 19.

[3]. همان‌گونه كه در انقلاب اسلامى ملت ايران، درحالى‌كه انقلاب مى‌رفت تا به‌ثمر نشيند، شاه در پيام تلويزيونى چهاردهم آبان 57 ادعا كرد كه پيام انقلاب مردم را شنيده است و قصد دارد اصلاحاتى انجام دهد.