كنيه‌ى او أبو الأسود، و نام او ظالم پسر عمرو بود.[1] در جاهليت بزاد، سه سال قبل از بعثت پيامبر (ص). مورّخان نوشته‌اند كه، وفاتش به سال 69 هجرى اتفاق افتاد. قول ديگرى هست كه وفاتش را به روزگار خلافت عمر بن عبد العزيز ذكر مى‌كند، 2 ولى قول اوّل درست‌تر است. برطبق روايت أبو عبيده، وى در جنگ بدر شركت كرده است. 3

در زمان خلافت عمر بن خطاب به بصره هجرت كرد و در آنجا سكنى گزيد.

أبو الأسود، از دوستداران امام على (ع) و فرزندان آن حضرت بود. با امام در جنگ «صفّين» شركت كرد. در بحبوحه‌ى تكوين يافتن غائله‌ى «جمل» وى از طرف عثمان بن حنيف، فرماندار بصره، جهت گفت‌وگو با طلحه و زبير مأموريت يافت.

اين مأموريت بنا به تعبير طبرى؛ 4 به ملاحظه‌ى خصوصيّات اخلاقى و ويژگى‌هاى فكرى او بود. همچنين گفته‌اند، او در رأس سپاهى بود كه به امر عبد اللّه بن عبّاس، براى سركوبى خوارج بصره مأموريت يافته بود.

مورّخان او را قاضى بصره، فقيه، محدّث و از گروه «تابعان»[2] شمرده‌اند.

مؤلّف كتاب «أغانى» از او در مقام فرماندار بصره نيز ياد كرده است.

اقوال ديگران درباره‌ى أبو الأسود

ضياء الدّين در كتاب «نسمة السّحر بذكر من تشيّع و شعر» در شرح‌حال او آورده است كه او از بزرگان شيعه بود. 5

راغب در كتاب «محاضرات الادباء» گفته است: از مردان كمال‌يافته بود، هم از نظر رأى‌

[1]. تابعان به كسانى گويند كه اصحاب پيامبر( ص) را درك كرده‌اند نه خود پيامبر را.

[2]. تابعان به كسانى گويند كه اصحاب پيامبر( ص) را درك كرده‌اند نه خود پيامبر را.