بودند، كه معاويه مى‌گفت: قبيله‌ى خزاعه، در دوستى على بن ابى طالب (ع) به حدّى رسيده‌اند كه اگر براى زنانشان ميسّر مى‌شد، با ما به نبرد برمى‌خاستند».

بنابه نقل از ابن نديم در الفهرست، وى به سال 148 هجرى متولّد شد. در زمان هارون الرّشيد به بغداد رفت و تا مرگ او در آنجا سكنى گزيد. بعد از مسافرت امام رضا (ع) به خراسان، دعبل نيز به خراسان آمد و تا سال 205 هجرى در خدمت امام ماند و قصيده‌ى تاثيه‌ى «مدارس آيات خلت من تلاوة» را انشاء كرد. وى در سال 246 هجرى به دست مأمورى از سوى مالك بن طوق، در قريه‌ى شوش خوزستان به شهادت رسيد.

(ر. ك: ريحانة الأدب).

117- مروان بن ابى حفصه يمامى‌

از شعراى اموى عبّاسى است كه با تقرّب به هردو دستگاه، (امويان و عبّاسيان) از آن‌ها بهره‌مند شد. او از پايه‌گذاران و زمين‌سازان فكرى حكومت بنى‌عبّاس است. مهدى و رشيد و معن بن زائده را مدح كرده است. وى براى خوشايند بنى عبّاس، با علويان، دشمنى مى‌ورزيده است.

(ر. ك: تاريخ آداب اللّغة العربية، جرجى زيدان).

118- على بن جهم شامى‌

شاعر قريش و از درباريان و وابستگان به دستگاه متوكّل عبّاسى است. وى، در سعايت و سخن‌چينى افراط مى‌كرد. پس از مدّتى، متوكّل بر او خشم گرفت و او را به خراسان تبعيد كرد. همچون ديگر همتاى خود، مروان بن ابى حفصه در كينه‌توزى و دشمنى با آل على (ع) مصرّ بود. گويند متوكّل را هم هجو كرد و به همين سبب، به خراسان تبعيد شد و در آنجا متوكّل به طاهر بن عبد اللّه فرماندار خراسان نوشت كه او را زندان كند و يك روز بر دار كشد و طاهر با او در شادياخ چنين كرد. پس از خلاصى از زندان و دار، قصايدى گفت و اين كار در سال 232 هجرى رخ داد. اخبار او در الأغانى و وفيات الاعيان، آمده است.