است، كتاب هركس، از حفظش بيشتر است برعكس من كه محفوظاتم از كتابم فزون‌تر است. او از ثورى و مالك بن انس و ديگر مشاهير وقت، روايت كرده و از روايات او است كه وجود مقدّس حضرت على بن ابى طالب (ع) از معجزات حضرت رسالت مى‌باشد، همانند عصاى موسى و مرده زنده كردن عيسى (ع). ابن النّديم گويد كه واقدى، شيعه و حسن المذهب و العقيده بوده و لكن طريق تقيّه را مى‌پيموده است. (البته قول ابن نديم خلاف غرض ابو بكر خوارزمى است زيرا خوارزمى او را از روايان عليه اهل بيت و له بنى اميّه و بنى عبّاس مى‌شناسد). مأمون عبّاسى، نسبت به وى عنايتى بى‌نهايت داشت. وى به سال دويست و ششم يا هفتم يا هشتم يا نهم در هفتاد و هشت سالگى، وفات يافت و در مقابر خيزران، مدفون گرديد. او داراى تأليفات بسيارى در سيره، مغازى، فتوح، تاريخ و رجال است كه بيشتر آن‌ها چاپ شده است.

(ر. ك: ريحانة الأدب).

108- وهب بن منبّه تميمى‌

كنيه‌ى او ابو عبد اللّه و از تابعين يمن است، از نظر شيعه، ضعيف و غيرمعتمد است ولى با كمال تأسّف بيشتر اخبار و سيره در منابع اهل سنّت، از او نقل شده است و مخصوصا يكى از روايان معتبر تاريخ طبرى است. وى احتمالا از عوامل نفوذى يهود است كه براى تخريب تفسير، حديث و تاريخ، كار مى‌كرده است. طبق نقل ابن سعد در الطّبقات الكبرى، وى گفته است كه: 92 كتاب آسمانى را مطالعه كرده كه 72 از آن‌ها در كليساها و كنيسه‌ها و در دست مردم و بقيّه، در غيردسترس عموم بوده است. به سال 110 در آغاز حكومت هشام بن عبد الملك در صنعاء درگذشت.

(ر. ك: الطّبقات الكبرى، ابن سعد).

109- كلبى‌

كلبى، در تاريخ و انساب، نام دو تن، محمّد بن سائب و هشام بن محمّد است كه دومى، فرزند اوّلى است. با توجه به اين‌كه هشام بن محمّد را ابن كلبى نيز مى‌گويند، بايد منظور