سرانجام او را پيش عبد الرّحمن بن عثمان آوردند و او به دستور معاويه اين پير جليل القدر را بكشت و سرش را پيش معاويه فرستاد. گفته‌اند: اين نخستين سرى بود كه در اسلام بر نيزه رفت. حضرت امام حسين (ع) در نامه‌اى كه به معاويه نوشته‌اند و در آن بر كارهاى ناروا و خلاف شرع او تاخته‌اند، يكى از موارد سرزنش معاويه را قتل عمرو بن حمق برشمرده و از او با صفات صاحب رسول خدا و عبد صالح و كسى‌كه عبادت، چهره‌اش را پژمرده كرده بود، نام مى‌برند.

(ر. ك: تاريخ الطبرى. منتهى الآمال).

42- زياد بن سميّه‌

زياد بن سميه يا زياد بن ابيه (زياد پسر مادرش يا پدرش!)

متوفّاى سال 53 هجرى قمرى از حكّام عرب است. در عهد ابو بكر، اسلام آورد و ابو موسى اشعرى در دوره‌ى حكومت خود در بصره او را به دبيرى خويش برگزيد و سپس امير المؤمنين على (ع) حكومت فارس را بدو داد. بعد از شهادت على (ع) وى ابتدا از فرمان معاويه سرپيچيد، ولى معاويه او را استمالت نمود و برادر خويش خواند و به خود استلحاق نمود به‌همين جهت او را زياد بن ابى سفيان! نيز گفته‌اند. مادر زياد، سميّه كنيز حارث بن كلده و در جاهليّت مشهور به زنا بود. معاويه بعدا در دوران حكومت خود، از جمله شاهدانى را كه براى استلحاق زياد به پدرش گرد آورد، ابو مريم سلولى شراب‌فروش بود! هجويّات ابن مفرّغ حميرى درباب نسب زياد، معروف است.

زياد وقتى به حكومت عراق منصوب شد. خطبه‌اى ايراد كرد و در آن خدا را حمد نگفت از اينرو خطبه‌اش به «الخطبة البتراء» مشهور است. زياد در آن خطبه، مردم كوفه را سخت ترسانيد و بيم داد و به گفته‌هاى خود هم عمل كرد. شهادت حجر بن عدى و يارانش به سال 51 هجرى در مرج عذراء در زمان او و با تحريك او رخ داد.

(ر. ك: ريحانة الأدب. دايرة المعارف فارسى).

43- معاوية

معاوية بن ابى سفيان متوفّاى سال 60 هجرى، نخستين حكمران از تيره‌ى بنى اميّه است.