نيفزود. سرانجام سليمان بن صرد خزاعى 55 و مسيّب بن نجبه فزارى 56 و عبد اللّه بن وال 57 تميمى با گروهى از مؤمنان گزيده، تابعان بزرگ مرتبه، چراغ‌هاى هدايت مردم و سواران سلحشور اسلام، شربت شهادت نوشيدند.[1]

عصر ابن زبير

پس از آن‌كه ابن زبير 58 بر حجاز و عراق دست يافت، مختار 59 را- پس از آن‌كه خونخواهى‌ها كرد و دل‌ها را از بنى اميه شفا بخشيد و اشرار را به ديار عدم، فرستاد و خون مظلوم غريب را خونخواهى كرد و قاتلان او را بكشت و همكاران قاتلانش را تبعيد كرد و در اين كار از همراهى و همگامى ابو عمر و بن كيسان 60 و احمر بن شميط 61 و رفاعة بن يزيد 62 و سائب بن مالك 63 و عبد اللّه بن كامل 64، بهره جست- از ميان برداشت. بقاياى شيعه را از گوشه‌وكنار گرد آورد و به گونه‌اى بر آنان سخت گرفت و درد فروباريد كه در خلق زبانزد شد. تا آن‌كه خداوند، زمين را از لوث وجود عبد اللّه بن زبير پاك كرد و مردم را از شرّ برادرش مصعب 65، ايمن داشت، و هردو را، عبد الملك بن مروان 66 بكشت.

بدين‌سان، خداوند پاره‌اى از ستمكاران را بر ديگران به جهت آنچه مى‌كردند- همانند زندانى شدن محمّد بن حنفيّه 67 و آهنگ به آتش كشيدن او و تبعيد شتابان عبد اللّه بن عبّاس 68 از مدينه از جانب ابن زبير- ولايت و تسلّط مى‌دهد.

عصر آل مروان و جنايات حجّاج‌

چون اريكه‌ى قدرت براى حكمرانى مروانيان آماده شد، حجّاج 69 را بر مكّه و مدينه و اندكى بعد، كوفه، مسلّط گردانيدند. او هاشميان را سبك شمرد و فاطميان را در بيم افكند. شيعيان امام على (ع) را بكشت و نشانه‌هاى خانواده‌ى نبوت را نابود كرد. از آثار بد جناياتش، شهادت كميل بن زياد نخعى است. تا آن‌كه اراده‌ى خداوند چنين رقم زد كه دوران پر از جناياتشان را به سر آرد و بزرگ‌تر گناهشان را در واپسين روزگار حكومتشان قرار دهد. بر آخرين روزهاى مروانيان بلا آمد و زمينه را براى عبّاسيان آماده‌

[1] آيينه وند، صادق، ادبيات سياسى تشيع، 1جلد، علم - تهران، چاپ: اول، 1387.