وادى حيرت را رهنمون گشت و آنان را به سر منزل هدايت رسانيد. شخصيتى كه با تأليف و تدوين يك موسوعه عظيم فقهى، فرزانگان و دانشمندان را تا ابد رهين منت خويش ساخت و حق بزرگ خود را بر فقهاى اماميه به اثبات رسانيد.

اين شخصيت والا آيت اللّه العظمى حاج شيخ محمّد حسن نجفى است كه به دليل منزلت و عظمت كتابش جواهر الكلام بدو «صاحب جواهر» لقب داده‌اند.

فقيه بزرگى كه فقهاى نامدار شيعه در مقابل عظمتش زانو زدند و هيچ‌گاه خود را از مكتب فقهى‌اش بى‌نياز نديده و نمى‌بينند.

در اين مقال برآنيم كه گوشه‌هايى از زندگانى تابناك اين رجل عظيم الهى را رقم زده و نقش وى را در گسترش فرهنگ والاى شيعى بازنمايانيم. بدان اميد كه با مطالعه بخشى از حيات پربار علمى و اجتماعى وى، ما هم سيره سلف صالح خويش را نصب العين قرار دهيم و با اقتداى به آنان و پيروى از كردار پاكشان سعادت دين و دنياى خود را ترسيم و تضمين كنيم.

جايگاه خانوادگى‌

نسب صاحب جواهر را بدين ترتيب نگاشته‌اند:

شيخ محمّد حسن بن شيخ باقر بن شيخ عبد الرحيم بن آقا محمّد صغير بن آقا عبد الرحيم شريف كبير.[1]

پدرانش همه از دانشمندان و عالمان نجف بوده و جد اعلاى او «شيخ عبد الرحيم شريف كبير» به نجف هجرت كرده‌[2] و از فقهاى آن سامان بهره‌ها برده و دو فرزند از خود به جاى گذاشته است:

[1]. تهرانى، كرام البررة، ج 1، ص 310.

[2]. البته معلوم نيست كه وى از كجا به نجف هجرت كرده است؟ اما اصل وى را از اصفهان دانسته‌اند.