فضلا حاضر بود. آنان گفتند: وزن افعله كه جمع فعيل است بجز در دوجا، يكى ادله جمع دليل، و ديگرى اجله جمع جليل، مضاعف نمى‌آيد. ايشان بدون درنگ گفت: در دو جاى ديگر هم مى‌آيد؛ يكى اذله جمع ذليل و ديگر اعزه جمع عزيز. و يكى از آن دو نفر گفت: «قد اذللتنا» (تو ما را خوار كردى).

و نيز گفته‌اند:

كه ايشان در سفر زيارت عتبات عاليات، وارد خرمشهر شد. علامه شيخ عيسى شبير خاقانى، عالم خرمشهر كه مسلك اخبارى داشت، به ديدار وى آمد، ولى در اثر ضعف پا زير دوش او را گرفته بودند. شيخ عيسى وارد مجلس كه شد، گفت: «ان فى اصولى ضعفا».

مرحوم حاج شيخ فورى پاسخ داد: «اعيذك باللّه من الضعف فى الاصول» (تو را در پناه خدا قرار مى‌دهم از ضعف در اصول).

مرحوم شيخ عيسى مقصودش اصول فقه بود، ولى آيت اللّه معزى آن را حمل بر اصول دين نمود. و اين، حاضر جوابى و كمال بديهه‌گويى وى را مى‌رساند.[1][2]

3. حسن تدبير

يكى از كارهاى ارزنده و فراموش ناشدنى مرحوم آيت اللّه معزى، نگهدارى دزفول و اطراف آن- بلكه تمام خوزستان- از دامنه آتش جنگ جهانى اول است. وى با دورانديشى و سياست ويژه خويش، توانست آن خطه را از لهيب جنگ حفظ كند.

هنگامى كه عشاير و مجاهدان عراق- به رياست مرحوم آقا سيد محمّد فرزند آيت اللّه سيد محمّد كاظم يزدى- بر ضداستعمار انگليس برخاستند، عمال دولت‌

[1]. اين قسم گفتگو در علم معانى،« تلقى المتكلم المخاطب بغير ما يترقبه- بحمل كلامه على خلاف مراده- ناميده مى‌شود. مثل اينكه در مقام تهديد، به كسى گفته شود:« لأحملنك على الادهم»، كه مراد از ادهم، زنجير آهنين باشد. ولى او در پاسخ بگويد:« مثلك يحمل على الادهم و الاشهب»؛ كه مراد او از ادهم، اسب سياه باشد.

[2] انصارى قمى، ناصر الدين، اختران فقاهت بررسى زندگى علمى و سياسى گروهى از علماى سده اخير، 2جلد، دليل ما - قم، چاپ: دوم، 1387.