هجرت به نجف‌

معظم‌له در حدود سال 1279 ه. ق، همراه دوست دانشمندش، آيت اللّه ملا غلامرضا، به نجف اشرف رهسپار شد. در آنجا، وى در محضر خاتم الفقهاء والمجتهدين، مرحوم شيخ انصارى، زانوى ادب به زمين زد و مدت دو سال از بحثهاى وى بهره برد و كتاب فرائد الاصول را نيز در همان زمان تصحيح كرد.

پس از درگذشت شيخ اعظم (د. 1281 ه. ق)، وى به درس فقه و اصول آيات عظام: ميرزا محمّد حسن شيرازى و ميرزا حبيب اللّه رشتى حاضر شد و از محضر آنان توشه‌هاى بسيار برگرفت.[1] پس از مهاجرت مرحوم ميرزاى شيرازى به سامراء در سال 1291 ه. ق، وى در نجف ماند و فقط از درسهاى ميرزا حبيب اللّه رشتى بهره برد. در همان زمان، ملكه استنباط و قوّه اجتهادش، شكوفا شد. اين نكته، از تقريرات درس فقه استادش- كه آميخته با نظرات او است- برمى‌آيد.[2]

وى در آن هنگام در حوزه نجف، به قدس، ورع، تقوا، صلاح و درستى مشهور شده بود.[3] او با دختر عموى مرحوم آيت اللّه سيد محسن امين عاملى، صاحب اعيان الشيعة ازدواج نمود، كه فرزندان صالح و عالمى ثمره اين پيوند بودند.

او پس از 17 سال اقامت در نجف، در سال 1296 ه. ق به همراه دوست و هم بحثش، ملا غلامرضا، به سامراء كوچيد. وى به مدت دو سال هم از محضر ميرزاى شيرازى استفاده برد و با مكتب فقهى سامراء و مبانى اصولى آن، آشنا شد.

بازگشت به قم‌

معظم‌له، در سال 1298 ه. ق با هم بحث خويش، آيت اللّه ملا غلامرضا، به‌

[1]. تهرانى، نقباء البشر، ج 2، ص 855.

[2]. روحانى، سرالسعادة، مقدمه، د.

[3]. تهرانى، نقباء البشر، ج 2، ص 856.