مردم در نيمه نخست قرن 14 ه. ق، فقيهى متنفّذ و رئيسى مطاع بود «كه عقده كارهاى متنازع فيه، به ناخن رأى ايشان گشوده مى‌شد و فيصل حكومات شرعيه، به كلك مشكين ايشان حوالت مى‌رفت ...».

او پايه‌گذار بيت شريف «روحانى» و بنيانگذار مسجد و مدرسه حاج سيد صادق در قم است، كه همه آنها بيش از يك‌صد سال است كه در قم، منشأ اثرند. در اين مقاله، به گوشه‌اى از زندگى علمى و خدمات دينى و اجتماعى وى اشارتى مى‌رود.

ولادت‌

آيت اللّه حاج سيد صادق قمى، در يكى از بيوت اصيل و متدين قم- كه ديانت و تجارت را توأم ساخته بودند- در سال 1255 ه. ق زاده شد. وى پس از پشت‌سر نهادن دوران كودكى و نوجوانى، به تشويق پدرش، حاج ميرزا زين العابدين كه اهل علم‌ودانش بود، علوم دينى را فراگرفت و تا 18 سالگى مقدمات را پايان برد.

تحصيلات‌

آن مرحوم پس از فراگيرى ادبيات، همراه با دوست و هم‌بحثش، مرحوم آيت اللّه ملا غلامرضا قمى، در سال 1273 ه. ق، به اصفهان هجرت كرد و تا سال 1275 ه. ق، در آنجا اقامت گزيد و از محضر استادان آن سامان، بهره فراوان برد.

سپس، وى در سال 1276 ه. ق به تهران رفت و نزد فيلسوف سترگ، آقا على مدرس زنوزى تبريزى، به مدت چهار سال حكمت و فلسفه آموخت. آيت اللّه سيد مهدى روحانى مى‌گفت:

«اين قطعه را از مرحوم عمويم آيت اللّه حاج ميرزا محمود شنيدم و ايشان از والدشان نقل مى‌كردند كه من نزديك چهار سال در حكمت و فلسفه زحمت كشيدم، ولى همه آنها از يادم رفته است».