كتابهاى ماندگار، فرصتى دراز را مى‌طلبد، اما در اين ميان، در سالهاى پايانى قرن 13 ه. ق، از ديار عالم‌پرور خوى، دو شرح نهج البلاغه: منهاج البراعة و الدرة النجفية به پيروان مكتب اهل‌بيت عليهم السّلام اهدا شد، كه هردو در شمار برترينهاى شروح نهج البلاغه به شمار مى‌رود. اينك با گذشت بيش از يك قرن از تأليف آنها، به بهانه سال رفتار علوى، برآن شديم تا مرورى گذرا بر شرح زندگى پديدآورندگان آنها و توصيف شرحشان داشته باشيم، اميد آنكه اين دو شرح- كه هردو عربى، كامل و مفصل مى‌باشند- در يكصدمين سال درگذشت مؤلفان بزرگوارشان، با چاپى زيبا و دلنواز به بازار علم و معرفت عرضه شود و مورد استفاده پيروان مكتب علوى قرار گيرد.

ولادت‌

آيت اللّه حاج ميرزا حبيب اللّه موسوى هاشمى خويى، در سال 1261 ه. ق در خوى زاده شد[1]، پدرش حاج سيد محمّد امين الرعايا خويى يكى از تاجران و ثروتمندان شهر بود كه علاقه‌اى بسيار به علما و روحانيت داشت. بر همين اساس فرزندش را پس از دوران كودكى، به تحصيل علوم دينى واداشت.

تحصيلات‌

آن مرحوم پس از يادگيرى خواندن و نوشتن، به آموختن ادبيات عرب روى آورد و كتابهاى آغازين علوم دينى را به خوبى فراگرفت. علاوه بر تحصيل، وى به تأليف و نوشتن آموخته‌هايش نيز پرداخت و در 22 سالگى شرحى بر عوامل- در بيش از 400 صفحه كه معرفى‌اش خواهد آمد- نگاشت.

مهاجرت به نجف‌

وى 25 ساله بود كه شوق زيارت و تحصيل در حوزه علميه نجف اشرف در

[1]. تهرانى، نقباء البشر، 362.