1246 ه. ق‌[1] بيمارى طاعون عراق را فراگرفت كه تا 2 سال ادامه يافت. بدين سبب، وى همانند ديگر علما و فضلا از تحصيل و تأليف بازماند، و تا پايان اين بيمارى عمر خويش را به سفر گذرانيد.

با خاتمه يافتن طاعون، بار ديگر وى به نجف آمد و به تكميل معلومات خويش و بهره‌ورى از استادان فن پرداخت. اما در ميان استادانش، دلبستگى عجيبى به صاحب جواهر پيدا كرد. از اين‌رو، ايشان هماره ملازمت استاد را- چه در مجلس درس و چه در غير آن- اختيار كرد و آنى از وى جدا نشد.

در درس صاحب جواهر، نبوع، استعداد بسيار و تبحرش در فقه، اصول و دانشهاى ديگر نمايان شد، بتدريج، وى در حوزه علمى نجف به استوارى انديشه، نفوذ فكر، عمق تحقيق، گستردگى اطلاعات، تسلط بر آرا و نظرات گوناگون، روشنى ذهن و ژرفنگرى شهره شد. حاجى در ميان شاگردان استاد و مردان علم و دانش به چنان مرتبه‌اى دست يافت كه صاحب جواهر بر فراز منبر تدريس و در ميان صدها شاگرد پژوهشگر، فقط به اجتهاد وى و 3 شاگرد كوشا و فاضل خود:

شيخ عبد الحسين شيخ العراقين تهرانى (د. 1286 ه. ق)، شيخ عبد الرحيم نهاوندى (د. 1304 ه. ق)، شيخ عبد اللّه نعمت عاملى (د. 1302 ه. ق) تصريح نمود.[2]

خاطره‌اى از دوران تحصيل‌

در نجف، حاجى، حاج ملا على خليلى (د. 1297 ه. ق) و شيخ العراقين تهرانى، با يكديگر هم حجره‌اى بودند. روزى هوس خوردن غذاى پختنى و داغ كردند. آنان به بازار رفته، برنج خريدند و با چوبهاى كنده شده از سقف اتاق برنج را پختند. اما از آنجا كه براى برنج روغنى نداشتند، ناچار با پيه و دنبه‌اى كه با آن شمع درست مى‌كردند، روغن را روى پلو ريختند. بعضى از اين غذا خوردند و بعضى‌[3]

[1]. تهرانى، نقباء البشر، ج 3، ص 1504؛ واعظ خيابانى، علما معاصرين، ص 26.

[2]. تهرانى، نقباء البشر، ج 2، ص 1205 و ج 3، ص 1505.

[3] انصارى قمى، ناصر الدين، اختران فقاهت بررسى زندگى علمى و سياسى گروهى از علماى سده اخير، 2جلد، دليل ما - قم، چاپ: دوم، 1387.