ويژگيهاى اخلاقى‌

پيشوايان فكرى جوامع بشرى علاوه بر دانش سرشار خويش، از اخلاق نمونه‌اى هم برخوردارند. ويژگيهايى كه در كمتر كسى يافت شده و همان فضايل اخلاقى انگيزه توجه توده‌ها به آنان بوده است. صاحب جواهر هم كه در نيمه قرن 13 ه. ق سرپرستى علمى و عملى مسلمانان را به عهده گرفته بود، افزون بر كمالات علمى از فضايل اخلاقى والايى برخوردار بود؛ ويژگيهايى كه در خور يك رهبر و يك پيشواست در اينجا به ذكر شمه‌اى از خصوصيات شخصى و ويژگيهاى اخلاقى صاحب جواهر مى‌پردازيم، بدان اميد كه با انديشه در آنها روحمان را صيقل دهيم و جانمان را صفا بخشيم.

الف- شكوه و عظمت شيخ:

مرحوم صاحب جواهر در زمانى مى‌زيست كه كشور عراق زير سلطه عثمانيها قرار داشت، و كارگزاران عثمانى بر تمام شؤون عراق مسلط بودند. آنان آنچنان با مردم عراق درآميختند كه با تحميل شيوه‌هاى زندگانى خود به آنان فخر مى‌فروختند. اينجا بود كه صاحب جواهر بر آن شد كه در برابر كارگزاران حكومت عثمانى- بويژه در شؤونات زندگى- به گونه‌اى عمل كند كه موجب عزّت علماى دين و عظمت مسلمين شود.

مرحوم علامه شيخ مرتضى انصارى در بيان انگيزه اين كار فرموده‌اند:

«شيخ محمّد حسن مى‌خواست عزت و عظمت دين را جلوه گر سازد، و من مى‌خواهم زهد و سادگى شريعت را نمايان كنم».[1]

[1]. امين، اعيان الشيعه، ج 9، ص 149.