اجتناب از آن امر شدهايم. عناوين مزبور هم يا به معناى عين نجس است و يا شامل نجس ميشود. اجتناب مطلق هم اين است كه از همه تقلبات و تصرفات اجتناب كنيم. پس مطلق انتفاع از عين نجس حرام است. و نيز در آيه اخير حرمت به خود ميته و خون و مانند آن تعلق گرفته است. گفتنى است كه تحريم جنس به معناى تحريم همه انتفاعات آن است.

پاسخ دليل: قبلًا براى حرمت اكتساب به اعيان نجسه اين آيات مطرح شد كه به تفصيل، از هر كدام پاسخ داديم. خلاصه مطلب اين است كه اولًا عنوان رجس و رُجز و خبائث به معناى نجس و نجاسات نيست. نسبت ميان آن‌ها عموم من وجه است. ثانياً بر فرض كه به معناى نجس باشد اما اين آيات متفاهم عرفى دارند و بر همان حمل ميشوند، نه بر مطلق انتفاعات. براى مثال، از تحريم ميته خوردن آن تبادر ميكند، از تحريم خمر نوشيدن آن، از تحريم ميسر بازى كردن با آلات قمار و ... و بر فرض كه خصوص اينها متبادر نباشد دليلى بر تبادر جميع انتفاعات هم نداريم و قدر متيقن خصوص اكل و شرب و مانند آن است، نه هر انتفاعى.

روايات‌

واضحترين روايت، بخشى از روايت‌ تحف العقول‌ است كه ميگويد:

وكلّ أمر يكون فيه الفساد .... أو شى‌ء يكون فيه وجه من وجوه الفساد ... أو شى‌ء من وجوه النجس، فهذا كلّه حرام محرّم، لأنّ ذلك كلّه منهيّ عن أكله وشربه ولبسه وملكه وإمساكه والتقلّب فيه ... فجميع تقلّبه في ذلك حرام.[1]

كيفيت استدلال روشن است زيرا در روايت از خصوص عين نجس نام برده شده است و از باب نمونه نخست برخى از انتفاعات آن را تحريم كرده و در پايان به صورت قاعده كلى هر نوع تقلب و دخل و تصرف را در آن حرام نموده است. بنابراين اصل در نجاسات تحريم انتفاع به آنهاست.

پاسخ دليل: اوّلًا روايت‌ تحف العقول‌ مرسله است و اعتبارى ندارد؛ پيشتر درباره آن‌

[1]. تحف العقول، ص 333.