شده درحالىكه
دايره صوت خيلى وسيع است و بر صداى كودكان، حيوانات، نباتات و حتى صدايى كه از
برخورد اشيا شنيده شود، اطلاق مىگردد؛ در حالىكه قطعاً اينها غنا نيست.
يا مثلًا
غنا به مدّ و كشيدن صدا، ترجيع صوت، رفع صوت، رفع آن با مدّش، تحسين و ترقيق آن و
... تعريف شده است كه عموماً تعريف به اعم است و هر مدّ و ترجيع يا بلند كردن صدا
و يا تحسين و نازك كردن آن، غنا نيست؛ در غير اين صورت صداى اذان هم بايد غنا
باشد، صدا زدن كسى از مكان دور هم بايد غنا باشد و ....
البته اگر
تعريفهاى فوق، از نوع تعريف حقيقى و ماهوى باشند اشكال حتماً وارد است، ولى از
آنجا كه تعريف لغوى و لفظى و به قولى شرح الاسمى هستند، تعريف به اعم مانعى ندارد
و از قبيل «السعدانة نبتٌ» مىباشد كه مقصود، صرفاً بيان جنس است نه
نوع.
غنا هم از
جنس صوت و مدّ و تحسين آن و امثال اينهاست. اين تعريفها سنخ و نوع آن را بيان
نمىكند، و شايد همه آنها اشاره به آن كيفيت و آهنگ مخصوص است كه عرف آن را
مىشناسد و تعريف كننده در صدد اشاره به همان است.
از ميان
تعريفهاى ياد شده دو تعريف را مورد بحث قرار مىدهيم:
1. تعريف
مشهور: مشهور در تعريف غنا سه قيد را در نظر داشتهاند: يكى مدّ و كشيدن
صدا، ديگرى ترجيع آن و سومى مطرب بودن آن. قيد نخست روشن است ولى اطراب نيازمند
توضيح است: اطراب از طرب گرفته شده است و طرب در لغت حالت خاصى است كه براى انسان
پيش مىآيد و به گفته جوهرى در صحاح: «الطرب خفه تعترى
الإنسان لشدّه حزن أو سرور».[1] و به گفته
زمخشرى در اساس: «الطرب خفه لسرور اوهمّ».[2]
يعنى طرب نوعى سبكى است كه در اثر شادى يا غم- مطلقاً- يا در اثر شدت غم يا شادى
پيش مىآيد و انسان احساس سبكبالى مىكند، گويى از خود، بىخود