در اين باره فرق‌گذارى و تفاوت قائل شدن، ناتمام است. استعمال عرفى هم در اعم است و بر مجسمه درخت، كوه و صحرا و ... نيز فراوان اطلاق شده است. پس اختصاص به مجسمه حيوان ندارد. آرى اگر مجمل باشد بر خصوص مجسمه حيوانات حمل مى‌شود كه قدر متيقن است.

تقسيم كلى صور

صورت يا صورت حيوان (جاندار) است يا صورت غير حيوان، و هر كدام يا همراه با جسميت است و يا مجرد نقش (بدون تجسّم) است و هر چهار مورد يا تصوير فعل مباشرى مكلّف است و با دست آن را ايجاد مى‌كند و يا فعل تثبيتى است و با ابزار و ادوات ديگر- همچون دوربين عكّاسى و دستگاه چاپ ايجاد مى‌شود. درباره مسأله صور پنج قول وجود دارد:

1. تصوير مطلقاً حرام است؛ چه تصوير حيوان باشد، چه تصوير غير حيوان، چه به صورت مجسّمه باشد، چه مجرد نقش.

2. تصوير مطلقاً حرام نيست و كراهت دارد.

3. تصوير همراه تجسم مطلقاً حرام است؛ چه مجسمه حيوان باشد چه مجسمه غير حيوان؛ ولى تصوير بدون تجسم و مجرد نقاشى مطلقاً جايز است ولو تصوير حيوان باشد.

4. تصوير حيوان مطلقاً حرام است ولو مجرد نقاشى باشد و مجسمه نباشد؛ تصوير غير حيوان مطلقاً جايز است، حتى ساختن مجسمه آنها.

5. خصوص تصوير حيوان، همراه با تجسم (ساختن مجسمه موجودات جاندار) حرام است، امّا تصوير حيوان، بدون تجسّم حرام نيست. تصوير غير حيوان هم مطلقاً حرام نيست حتى ساختن مجسّمه آنها. فتواى امام در تحرير همين است كه قبلًا در مسأله دوازده ذكر شد.

با توجه به اين مطالب، بررسى اصل مسأله را آغاز مى‌كنيم. اين مسأله داراى هشت بخش است: