معامله حشرات‌

فروش حشرات در كلام مشهور فقها همچون شيخ طوسى‌[1] و علامه‌[2] منع شده است.

مشهور نص خاصّى بر تحريم ندارند و تنها به دليل نداشتن ماليت و منفعت حلال بيع آنها را حرام مى‌دانند. ولى عدهاى از فقهاى متأخر از جمله امام راحل- در متن‌ تحرير- ملاك كلى را وجود و عدم منفعت حلال مقصود دانستهاند و براى عنوان حشره بودن مثل عنوان مسوخ بودن يا از سباع بودن، موضوعيت قائل نشدهاند؛ بلكه معتقدند خريد و فروش هر حشرهاى كه داراى منافع حلال مهم و قابل اعتنا باشد جايز است. چون مقتضى براى جواز موجود، و مانع، مفقود است. تجارت حشرات مشمول عمومات ابواب عقود و معاملات و تجارات است؛ مانند زنبور عسل كه مولد عسل است، و كرم ابريشم كه مولد ابريشم است، و زالو كه كاربردهاى طبى دارد. آرى حشراتى كه داراى منافع حلال نباشند، تجارت با آنها حرام است؛ مثل انواع سوسكها، مگسها، پشهها و ....

لازم به ذكر است كه منفعت حلال عقلايى منحصر در خوردن و آشاميدن نيست تا درباره معامله بسيارى از حشرات اشكال شود؛ بلكه منافع عقلايى زيادى وجود دارد كه عقلا به خاطر آنها بذل مال ميكنند. مثل نگهدارى پروانهها براى ظرافت و نقوش زيباى آنها، نگهدارى برخى جانداران براى نغمههاى زيباى آنها، براى نگهدارى در باغ وحش، و براى تحقيق و مطالعات علمى و ....

معامله حيوانات مسخ شده‌

بيع ميمون در كلام فقهاى متقدم و متأخر همچون شيخ مفيد،[3] شيخ طوسى،[4] محقق‌[5] و

[1]. المبسوط، ج 2، ص 166.

[2]. تذكره الفقهاء، ج 1، ص 465.

[3]. المقنعه، ص 589.

[4]. النهايه، ص 364؛ الخلاف، ج 3، ص 183.

[5]. شرايع الاسلام، ج 2، ص 10.