قبل از هر چه بايد دقت داشته باشيم كه بخارى باز در اين موضوع دچار تناقض شده؛ زيرا در جاى ديگر مى‌گويد: وَقَالَ عُثْمَانُ قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه و آله: «مَنْ يَشْتَرِى بِئْرَ رُومَةَ فَيَكُونُ دَلْوُهُ فِيهَا كَدِلَاءِ الْمُسْلِمِينَ». فَاشْتَرَاهَا عُثْمَانُ.[1] يعنى در اين خبر مى‌گويد: پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند كه چه كسى اين چاه را (از صاحبش) مى‌خرد، پس عثمان آن را خريد.

ابوعبدالرحمن دو حديث ديگر معنعن از عثمان روايت كرده است، ولى شعبه مى‌گويد: لم يسمع من عثمان‌؛[2] او از عثمان حديث نشنيده است.

وقال ابن أبى حاتم عن أبيه: ليس تثبت روايته عن على فقيل له: سمع من عثمان؟ قال: روى عنه ولم يذكر سماعا؛[3] يعنى روايتش از على ثابت نيست و از عثمان نيز شنيدنش را ذكر نكرده است. با اين بيان ابوحاتم، نوزده روايت او در صحيح بخارى منقطع و ضعيف خواهد بود؛ زيرا با حديث فوق سه حديث از عثمان وشانزده حديث از اميرالمؤمنين عليه السلام روايت كرده است و همه رواياتش در صحيح بخارى از عثمان معنعن و از اميرالمؤمنين عليه السلام نيز اكثراً معنعن است.

از دلائل باطل بودن حديث فوق اين است كه ابن بطال مى‌گويد: اين وهم از بعض روات است و معروف اين است كه عثمان آن چاه را خريده است، نه اين‌كه حفر كرده باشد.[4]

اين خبر يعنى احتجاج عثمان و تصديق ديگران، از همين راوى ناصبى و سيف بن عمر كذاب روايت شده است و ابن حجر نيز چندين شاهد ذكر مى‌كند كه عثمان اين چاه را حفر نكرده است، بنابر اين، باطل بودن اين خبر از اين طريق نيز ثابت مى‌گردد و

[1] . صحيح بخارى، كتاب المساقاة، باب في الشرب.

[2] . تهذيب التهذيب، ج 5، ص 161 ر 317. سير اعلام النبلاء، ج 4، ص 269 رقم 97.

[3] . تهذيب التهذيب، ج 5، ص 161 ر 317؛ حاشيه تهذيب الكمال، ج 14، ص 410، رقم 3221.

[4] . فتح البارى ابن حجر، ج 5، ص 305.