اين دسته از عمومات مورد بحث است و اين‌ها اغلب تخصيص و تبصره دارند.لذا گفته‌اند«ما من عام الا و قد خص».با دانستن اين مقدمه،مى‌گوييم:

تخصيص در مقدمۀ اول بحث عام و خاص روشن شد(تعريف شد)كه عبارت است از:«خروج حكمى».اينك در مقام بيان اقسام آن هستيم.

مخصص به طور كلى بر دو قسم است:

1.مخصص لفظى،2.مخصص لبى(كما سيأتى)

مخصص لفظى هم بر دو قسم است:

1.مخصص متصل،2.مخصص منفصل.

متصل:عبارت است از آن مخصصى كه متصل به خود عام باشد و در همان كلامى كه عام وارد شده،خاص هم وارد شده باشد مانند:اشهد ان لا اله الا اللّه؛كه الا اللّه در كنار لا اله آمده است.و مانند:اكرم العلماء الا الفساق منهم و...و در حكم مخصص متصل است،قرائن حاليه‌اى كه از كلام متكلم فهميده مى‌شود و قرينه هستند بر اراده نمودن خصوص.مثل اينكه:مولى،در مجلسى،از علماى فاسق به شدت مذمت نمود؛بعد كه از آن مجلس خارج شد،به عبدش دستور مى‌دهد كه:اكرم العلماء.

اينجا از حال مولى پيداست كه مرادش علماى عادل است.

يا مثلا:پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله به عنوان رسول خدا بفرمايد:لا اله موجود.

اينجا از حال رسالت و پيامبرى او روشن مى‌شود كه مرادش لا اله الا اللّه است، يعنى نفى ساير اله‌ها را مى‌نمايد غير اللّه تبارك و تعالى.

اما منفصل:عبارت است از مخصصى كه در كلام مستقل و جدايى از عام وارد شده، يعنى عام در كلام جداگانه و خاص در كلام جداگانه ديگرى واقع شده.مثلا:اول فرمود:اكرم العلماء،و بعد از 2 ساعت فرمود:لا تكرم الفساق من العلماء.يا بالعكس، يعنى اول خاص را گفت و بعد عام را.

حال،مخصص متصل و منفصل باهم يك ما به الاشتراك و يك ما به الامتياز دارند.

وجه اشتراك هر دو مخصص

هر دو قرينه مى‌شوند بر مراد جدى مولى:يعنى همان‌طورى كه مخصص متصل قرينه