فَهُوَ عَدُوُّكَ قَدْ يَكُونُ الْيَأْسُ إِدْرَاكاً إِذَا كَانَ الطَّمَعُ هَلَاكاً؛ چه بسا خويشاوند نزديکي که از بيگانه دورتر است و چه بسا بيگانه‌اي که از خويشاوند نزديک‌تر است.[1] غريب واقعي کسي است که دوستي نداشته باشد. هر که از راه حق تجاوز کند و منحرف شود، در راهي سنگلاخ و دشوار واقع مي‌گردد. هر کس به قدر و منزلت و ارزش وجودي خود اکتفا کند، همين امر بيشتر از هر چيز موجب باقي ماندن او در مقام و رتبتي است که دارا مي‌باشد. محکم‌ترين رشته‌اي که به چنگ مي‌آوري، آن است که ميان تو و خدا برقرار گردد. آن کس که به کار تو اهتمام و توجّهي نداشته باشد و هنگام احتياج به ياري تو برنخيزد، دشمن تو است. هنگامي که طمع‌ورزي موجب هلاک شدن است، گاهي نااميدي باعث رهايي از هلاک است.[2]

لَيْسَ كُلُّ عَوْرَةٍ تَظْهَرُ، وَ لَا كُلُّ فُرْصَةٍ تُصَابُ. وَ رُبَّمَا أَخْطَأَ الْبَصِيرُ قَصْدَهُ، وَ أَصَابَ الْأَعْمَى رُشْدَهُ. أَخِّرِ الشَّرَّ فَإِنَّكَ إِذَا شِئْتَ تَعَجَّلْتَهُ. وَ قَطِيعَةُ الْجَاهِلِ تَعْدِلُ صِلَةَ الْعَاقِلِ مَنْ أَمِنَ الزَّمَانَ خَانَهُ، وَ مَنْ أَعْظَمَهُ أَهَانَهُ لَيْسَ كُلُّ مَنْ رَمَى أَصَابَ إِذَا تَغَيَّرَ السُّلْطَانُ تَغَيَّرَ الزَّمَانُ. سَلْ عَنِ الرَّفِيقِ قَبْلَ الطَّرِيقِ، وَ عَنِ الْجَارِ قَبْلَ الدَّارِ، إِيَّاكَ أَنْ تَذْكُرَ مِنَ الْكَلَامِ مَا يَكُونُ مُضْحِكاً وَ إِنْ حَكَيْتَ ذَلِكَ عَنْ غَيْرِكَ؛ چنين نيست که هر عيب و هر چيز نهاني آشکار گردد، و هر فرصتي دوباره به دست آيد. چه بسا انساني خردمند و بينا در راه رسيدن به مقصود خويش به خطا رود (و به مقصود نرسد) و فردي کوردل و نادان راه خود را بيابد. ارتکاب کار زشت و بد را به تأخير انداز و در

[1] . خويشاوندي که عاطفه و سودي نداشته باشد و بيگانه‌اي که محبّت کند و ياري نمايد.

[2] . چه بسا رسيدن به آرزو، موجب هلاک شدن گردد از قبيل آرزوي مقام يا ثروت که چون به دست آيد به عاقبتي شوم منتهي گردد و در اين صورت، نااميدي و نرسيدن به آرزو، بهتر است. (مأخوذ از ابن ابي‌الحديد).