آستوریاس، میگل آنخل

آستوریاس \ āsturiyās\ ، میگِل آنخِل (1899-1974م/ 1278-1353ش)، شاعر، داستان‌نویس و دیپلمات گواتمالایی، و برندۀ جایزۀ نوبل در ادبیات (1967م). او در نوشته‌هایش، که عصاره‌ای از آرمانهای اجتماعی و اخلاقی مردمش دانسته می‌شود، عرفان مایاها را با انگیزه‌های حماسی، در جهت اعتراض اجتماعی، درهم آمیخته است.

آستوریاس در شهر گواتمالا زاده شد. در 1923م، پس از تحصیل در رشتۀ حقوق در گواتمالا، به پاریس رفت و در دانشگاه سُربُن به تحصیل قوم‌شناسی پرداخت. او در آنجا از رومَن رولان و پُل والِری تأثیر گرفت و زیر تأثیر آندره برِتُن، داستان‌نویس و نظریه‌پرداز ادبی فرانسوی، و سوررِئالیستهای دیگر، به سوررئالیستی ستیزه‌جو تبدیل شد. نخستین اثر عمده‌اش، «افسانه‌های گواتمالا» (1930م) که زندگی و فرهنگ مایاها را پیش از آمدن اسپانیاییها توصیف می‌کند، در فرانسه و نیز در وطنش با تحسین منتقدان روبه‌رو شد.
آستوریاس پس از بازگشت به گواتمالا، بنیادگذار و سردبیر مجلۀ رادیویی «روزنامۀ هوایی» شد و چند کتاب شعر منتشر کرد که نخستین آنها «غزل‌واره‌ها» (1936م) است. او در 1942م نمایندۀ مجلس گواتمالا شد. در 1946م سمت وابستۀ فرهنگی گواتمالا در مکزیک به او واگذار گردید و پس از آن به ترتیب، سفیر کشورش در آرژانتین و اِل‌سالوادر شد. در 1954م که نیروهای ضدکمونیست، دولت گواتمالا را سرنگون کردند، او در آرژانتین و ایتالیا در تبعید به سر برد. پس از تغییر دولت در 1966م، سفیر گواتمالا در پاریس شد و این سمت را تا 1970م برعهده داشت. آستوریاس در همین دورۀ کشاکشهای سیاسی و زندگی در تبعید و سالهای دوری از وطن بود که به داستان‌نویسی روی آورد. آقای رئیس‌جمهور (1946م؛ ترجمۀ فارسی: 1348ش)، نخستین داستان معروف او، هجویۀ پرشوری برضد دیکتاتور گواتمالا، مانوئِل اِسترادا کابرِرا (ه‌ م)، بود.
آستوریاس در «مردان ذرت» (1949م)، داستانی که بسیاری شاهکار او خوانده‌اند، بدبختی ظاهراً درمان‌ناپذیر دهقانان سرخ‌پوست را توصیف می‌کند. جنبۀ دیگر این شوربختی، یعنی استثمار سرخ‌پوستان در کشتزارهای موز، در حماسۀ سه‌گانۀ او، شامل داستانهای گردباد (1950م؛ ترجمۀ فارسی: 1369ش)، پاپ سبز (1954م؛ ترجمۀ فارسی: 1360ش) و چشمان نخفته در گور (1960م؛ ترجمۀ فارسی: 1369ش، نیز با عنوان چشمان بازمانده در گور، 1379ش)آمده است. گرایش شدیداً ضدامپریالیستی آستوریاس که در شعرها و داستانهای او بازتاب دارد، سبب شد که در 1966م جایزۀ صلح لنین از سوی اتحاد شوروی به او تعلق گیرد.
از مترجمان آثار آستوریاس به فارسی می‌توان از زهرا خانلری (کیا)، مترجم آقای رئیس‌جمهور، پاپ سبز و تعطیلات پایان هفته در گواتمالا (1956م؛ ترجمۀ فارسی: 1365ش)، و نیز سروش حبیبی، عبدالحسین شریفیان و لیلی گلستان نام برد.

مآخذ

کتابخانۀ ملی ایران (بهمن 1388)؛
نیز:

CE, 6th edition;
EA, 2006;
EB, 2008;
ME, 2008.
بخش ادبیات جهان