آرتور اول

آرْتورِ اَوَّل [ārtūr-e avval] (1187- 1203م؟/583-599ق؟)، دوک برُتانْی و نوۀ هنری دوم، پادشاه انگلستان. او بر سر چندین ایالت فرانسوی که منافع فیلیپ اُگوست، پادشاه فرانسه نیز در آنها بود، با عمویش جان، پادشاه انگلستان به رقابت برخاست.
وی در اکتبر 1190 از طرف عموی دیگرش، ریچارد اول معروف به شیردل که فرزندی نداشت، به عنوان وارث تاج و تخت تعیین شد. پدرش، جِفری چهارمین پسر هنری دوم بود و چون قبل از تولد آرتور درگذشت، مسئلۀ سرپرستی آرتور به کشمکش بین ریچارد و فیلیپ انجامید. آرتور از 1196م در دربار فیلیپ پرورش یافت و این امر سبب شد که ریچارد وی را به نفع برادر خود، جان از سلطنت محروم کند. بعد از مرگ ناگهانی ریچارد، جان به عنوان پادشاه انگلستان و نُرماندی پذیرفته شد، ولی فیلیپ حقوق آرتور نسبت به برتانی، آنْژو، آکیتِن و مِن را به رسمیت شناخت و دخترش ماری را به نامزدی دوک جوان درآورد. در این میان، مداخلۀ اِلِئونورد‘آکیتِن، بیوۀ هنری دوم که حکومت آکیتن و آنژو را از آنِ جان می‌دانست، وضع را پیچیده‌تر کرد. طی جنگی که در 1202م رخ داد، آرتور به اسارت جان درآمد و زندانی شد و مطابق اخبار رسیده یا به دست خود جان، یا به فرمان وی به قتل رسید. (116)