استروفسکی

اُستروفسکی \ ost[e]rofski\ (در روسـی: آستـروفسکـیّ \ āstrofskiy\ )، آلکساندر نیکُلایِویچ (1823-1886م/ 1238-1303ق)، نمایشنامه‌نویس روس. او را معمولاً بزرگ‌ترین نمایندۀ نمایشنامه‌نویسی در دورۀ واقع‌گرایی در ادبیات روسیه به شمار آورده‌اند.
استروفسکی در مسکو زاده شد، همان‌جا درس حقوق خواند و از 1843 تا 1848م در مقام منشی دادگاه نوجوانان این شهر خدمت کرد. نخستین نمایشنامه‌اش، «صحنه‌هایی از خوشبختی خانواده» را در1847م، و نمایشنامۀ بعدی‌اش به نام «ورشکسته» را در 1850م نوشت؛ نمایشنامۀ اخیر، که بعداً به «میان نزدیکان، توافق آسان است» تغییر نام یـافت، جنجـالـی بـرانگیخت، زیـرا از ورشکستگیـهـای دروغین بازرگانان مسکو پرده برداشت و همین امر به انفصال استروفسکی از خدمت دولتی انجامید. این نمایشنامه 13 سال توقیف بود. طبقۀ بازرگان ثروتمند روس و مقامات، آماج هزل و هجو استروفسکی بودند و به همین علت، اجرای نمایشنامه‌هایش ممنوع می‌شد.

استروفسکی در دهۀ1860م چندین نمایشنامۀ تاریخی نوشت، اما مهم‌ترین اثرش، که دربارۀ قشر بازرگانان روس بود، شامل دو تراژدی و چند کمدی بود. ریمسکـی ـ ‌کُـرسـاکُف، آهنگ‌ساز سرشناس، در 1880- 1881م اُپرایی بر پایۀ «دختر برفی» (1873م)، اثر استروفسکی، ساخت. استروفسکی با «تئاتر کوچک» که تنها مرکز دولتی نمایش در مسکو بود، ارتباط نزدیک داشت، چنان‌که همۀ نمایشنامه‌هایش زیر نظر خود او، نخست در آنجا به اجرا درآمد. وی نخستین رئیس انجمن نمایشنامه‌نویسان روسیه بود که در 1874م به ابتکار خود وی تشکیل گردید. او در 1885م مدیر هنری تماشاخانه‌های سلطنتی مسکو شد.
استروفسکی با نوشتن بیش از 50 نمایشنامۀ بدیع، تقریباً یک‌تنه مجموعه‌ای از آثار ملی را برای روسیه پدید آورد. نمایشنامه‌هایش، که شماری از آنها منظوم و تاریخی است یا با استفاده از فرهنگ عامه نوشته شده است، جزو پرخواننده‌ترین و پراجراترین متنهای نمایشی در روسیه به شمار می‌آید. بیشتر منتقدان «توفان» (1860م) را شاهکار او ‌می‌دانند، تراژدی دختری که برای رهایی از رنجهایش، به ماجرایی عاشقانه روی می‌آورد و پس از برملا شدن راز این ماجرا از سوی نامادری‌اش، خود را در رود وُلگا غرق می‌کند. فضای شاعرانۀ این نمایشنامه و پرداختن آن به جزئیاتی از زندگی بازرگانان روس، شهرت دارد.

مآخذ

CE, 6th edition;
EA, 2006;
EB, 2008;
ME, 2008.
بخش ادبیات جهان