اسپینا بیفیدا

اِسپینا بیفیدا \ [e]spinā bifidā\ ، یـا سـتـون مـهـره‌هـای شکاف‌دار، نقصی مادرزادی در بسته شدن ستون مهره‌ها که در دوران رشد پیش از تولد پدید می‌آید. این نقص تقریباً در 1000/ 1 تولد‌ها پیش می‌آید. شدت این اختلال از نوع خفیف (اسپینا بیفیدای پنهان) که در آن، کم و بیش هیچ نشانه‌ای از ناهنجاری وجود ندارد، تا موارد خیلی شدیدی که در آنها ستون‌مهره‌ها کاملاً باز است و ناتوانیهای عصب‌شناختی مهمی دیده می‌شود، متغیر است. در حالت شدید این اختلال، ممکن است بخشی از نخاع و غشاهای آن در کیسه‌ای شکننده بیرون بزند. این وضعیت غالباً با هیدروسِفالی (پدیدار شدن مایع مغزی ـ نخاعیِ اضافی درون جمجمه) همراه است.
همۀ نوزادانی که اسپینا بیفیدا دارند، به‌جز در خفیف‌ترین موارد، باید با جراحی درمان شوند، وگرنه به سبب عفونت می‌میرند یا به شدت ناتوان می‌شوند. حتى با جراحی و درمان هم بسیاری از این کودکان از نظر جسمی و ذهنی معلول می‌مانند. مصرف فولیک اسید به عنوان مکمل در 6 هفتۀ نخست بارداری، خطر اسپینا بیفیدا را در جنین کاهش می‌دهد. اسپینا بیفیدای باز سبب افزایش میزان آلفا فیتوپروتئین در دوران بارداری می‌شود که می‌توان آن را با بَزلِ مایع مشیمی (آمنیوسَنتِز)، یا آزمایش خون مادر پیدا کرد.
این اختلال ارثی نیست، اما اگر مادری نوازدی با این نقص به دنیا آورد، احتمال پدیدار شدن این مشکل در فرزند بعدی به 30/ 1 خواهد رسید.

مآخذ

EA, 2006; EB, 2008; ME, 2005.
بخش علوم پزشکی