آقحصاری \āq-hesārī\، حسن بن طورخان بن داوود بن یعقوب، مشهور به «حسن کافی» (951-1025 ق / 1544-1616 م)، فقیه، ادیب و پژوهشگر. وی از مردم بوسنه بود. در آقحصار به دنیا آمد، بیش از 20 سال منصب قضاوت آنجا را برعهده داشت و در همان شهر درگذشت. زبانهای عربی، ترکی و فارسی را نیک میدانست (زرکلی، 2 / 194). پرهیزکار و زاهد بود و مشایخ صوفیه را دشمن میداشت. در جنگها، بهعنوان جنگاور و سخنور شرکت میکرد، ازجمله در جنگ اِگْری (در مجارستان) حضور داشت (1004 ق / 1596 م) و کتاب اصول الحکم فی نظام العالم را در اثنای آن تألیف کرد. این کتاب به زبان عربی، و دربارۀ چگونگی فرمانروایی و لزوم بازنگری در سازمان اداری امپراتوری عثمانی است. بزرگان ترک این اثر را پسندیدند و خواستار شرح آن شدند. پس، آقحصاری در 1005 ق / 1597 م آن را به زبان ترکی شرح کرد. برخی دیگر از آثار او بدین قرار است: 1. سمت الوصول الٰی علم الاصول (حاجی خلیفه، 2 / 1002؛ زرکلی، همانجا)؛ 2. روضات الجنات فی اصول الاعتقادات (همانجا)؛ 3. ازهار الروضات فی شرح روضات الجنات (دانشنامه ... ، 1 / 122)؛ 4. تمحیص التلخیص یا شرح التلخیص، در باب معانی و بیان (زرکلی، همانجا)؛ 5. شرح مختصر قُدوری که کتابی است در فروع فقه حنفی در 4 جلد؛ 6. شرح کافیۀ ابنحاجب، در نحو (کحاله، 3 / 233؛ زرکلی، همانجا)؛ 7. حدیقة الصلاة التی هی رئیس العبادات (بغدادی، 1 / 398)؛ 8. رسالهای تحقیقی دربارۀ کلمۀ «چلبی» (زرکلی، همانجا)؛ 9. نظام العلماء الٰی خاتم الأنبیاء (زرکلی، همانجا)؛ 10. نور الیقین فی اصول الدین که شرحی است بر کتاب بیان السنة و الجماعة، معروف به عقایدالطحاوی، نوشتۀ امام احمد بن جعفر بن حنفی (د 321 ق / 933 م) (حاجی خلیفه، 2 / 1143؛ کحاله، همانجا)؛ 11. شرح مقدمة الزاهد شیخ احمد زاهد (د 818 ق / 1415 م) که شامل 60 مسئلۀ مشهور در میان شافعیان است.