اسپارتاکوس

اِسْپارْتاکوس [espārtākūs] (د 71ق‌م)، سـردار جـنـگ گلادیاتورها (73-71ق‌م) بر ضد امپراتوری روم.
اسپارتاکوس در تراکیه به دنیا آمد؛ در ارتش روم خدمت کرد؛ و احتمالاً از خدمت گریخته بود و سرکردگی گروهی از راهزنان را داشت که اسیر، و سپس به بردگی فروخته شد. او و حدود 70 گلادیاتور دیگر در 73ق‌م از مدرسۀ تربیت گلادیاتور گریختند و به کوه وِزووْ (وِسوویوس) پناه بردند؛ در آنجا بردگان فراری دیگری نیز به آنان پیوستند. این گروه پس از آنکه دو لشکر رومی را یکی پس از دیگری شکست دادند، بخش اعظم جنوب ایتالیا را درنوردیدند. سرانجام، شمار آنها به بیش از 90 هزار تن رسید. اسپارتاکوس دو کنسول برگزیدۀ روم در 72ق‌م را شکست داد و به سوی کوههای آلپ پیشروی کرد، به این امید که پس از ترک کردن ایتالیا، سربازانش را به خانه و کاشانه‌شان بفرستد؛ ولی وقتی سربازانش حاضر نشدند ایتالیا را ترک کنند، او به لوکانیا بازگشت و در پی راهی برای رسیدن به سیسیل برآمد که موفق نشد. ارتش اسپارتاکوس به محاصرۀ 8 لژیون رومی به فرماندهی مارکوس لیکینیوس کراسوس درآمد و درنتیجه، چند شاخه شد؛ نخست گُلها و ژرمنها شکست خوردند و سرانجام، اسپارتاکوس نیز در صحنۀ نبرد کشته شد. لشکریان پومپیوس راه را بر بردگانی که به سوی شمال می‌گریختند، بستند و بسیاری از آنها را کشتند. کراسوس هم 6 هزار اسیر را در حاشیۀ جادۀ معروف ویا آپیا (شاهراه رُم به جنوب ایتالیا)، به صلیب کشید.
اگرچه قیام اسپارتاکوس اقدامی انقلابی نبود، اما انقلابیانی مانند آدام وایسْهاوپْت در اواخر قرن 18م/ 12ق، و کارل لیبْکْنِشت، رُزا لوکْسِمبورگ و دیگر اعضای«حزب اسپارتاکوس» آلمان در سالهای 1916 تا 1919م، به فراوانی از نام او استفاده کرده‌اند. (101)