آزادیستان

آزادیسْتان [āzādīstān]، مجلۀ ادبی که نخستین شمارۀ آن در خرداد 1299، به مدیریت تقی رفعت (د شهریور 1299) در تبریز منتشر شد. انتشار این مجله پس از قیام شیخ محمد خیابانی و تبدیل نام آذربایجان به آزادیستان در فروردین 1299 صورت گرفت و رفعت که از طرف‌داران خیابانی بود، این نام را بر مجلۀ خود گذارد.
عمر مجلۀ آزادیستان بسیار کوتاه بود، زیرا پس از انتشار 3 شماره، قیام خیابانی توسط مخبرالسلطنه هدایت در شهریور همین سال سرکوب شد و شمارۀ چهارم مجله که زیر چاپ بود، انتشار نیافت (آرین پور، 2/ 230). این موضوع سبب انزوا و گوشه‌نشینی رفعت در قزل‌دیزج شد که سرانجام پس از قتل خیابانی، دست به خودکشی زد.
آزادیستان هر 15 روز یک بار در قطع خشتی منتشر می‌شد. این مجله طرف‌دار تجدد ادبی بود و گروهی از شاعران و نویسندگان جوان و نوگرا با آن همکاری می‌کردند. از ویژگیهای این مجله می‌توان به درج نخستین اشعار نو فارسی (پیش از نیما)، سرودۀ کسانی مانند شمس کسمایی و تقی رفعت، در آن اشاره کرد (تربیت، 384؛ صدر هاشمی، 1/ 149؛ آرین‌پور، همانجا).

مآخذ

آرین‌پور، یحیى، از صبا تا نیما، تهران، 1354ش؛
تربیت، محمدعلی، مقالات، تهران، 1355ش؛
صدر هاشمی، محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان، 1363ش.

علی میرانصاری