افلاکی

افلاكی \aflākī\، شمس‌ الدين‌ احمد عارفی‌ (د 761 ق / 1360 م)، از شاگردان‌ و مريدان شيخ‌ جلال‌الدين‌ عارف‌، نوادۀ جلال‌ الدين‌ محمد مولوی و مؤلف‌ كتاب‌ مناقب‌ العارفين‌. اين‌ كتاب‌ با اينكه‌ از جهت‌ اشتمال‌ بر احوال‌ مشايخ‌ سلسلۀ مولويه‌ و خاندان‌ جلال‌الدين‌ مولوی دارای اهميت‌ و فوايد بسيار است‌، اما از زندگانی‌ مؤلف‌ اطلاعات‌ چندانی‌ به‌دست‌ نمی‌دهد.
افلاكی‌ به‌سبب‌ دل‌بستگی‌ بسيار به‌ شيخ‌ خود، عارف‌ چلبی‌، به‌ عارفی معروف شد (افلاكی‌، 1 / 4، 388؛ ثاقب‌ مصطفى‌، 3 / 6، 7). وی در قونيه‌ به‌ دنيا آمده‌، و چون‌ وفات‌ او در 761 ق‌ بوده‌ است‌، و استادان‌ و پيرانش‌ به‌ اوايل‌ سدۀ 8 ق تعلق‌ داشته‌اند، می‌توان‌ گفت‌ كه‌ ولادت‌ او در اواخر سدۀ 7 و در حدود 690 ق روی داده‌ است‌ (نك‌ : يازيجی‌، 9).
افلاکی در خدمت‌ عارف‌ چلبی‌ (د 719 ق / 1319 م) به‌ درجات‌ عالی‌ نائل‌ شد و پس ‌از مرگ‌ او بر طبق‌ وصيتش‌ به‌ نگهبانی‌ تربت‌ مولانا پرداخت‌ و يكی‌ از «مثنوی‌خوانان‌» آنجا شد (افلاكی‌، 2 / 954، 970؛ گولپينارلی‌، 173). وی در قونیه وفات یافت و نزدیک تربت مولانا به خاک سپرده شد (همانجا).
افلاكی‌ شهرت‌ خود را مديون‌ تأليف‌ بسيار مهم‌ خود، مناقب‌ العارفين، است‌.

مآخذ

افلاكی‌، احمد، مناقب‌ العارفين‌، به‌كوشش‌ تحسين‌ يازيجی‌، آنكارا، 1967 م؛
ثاقب‌ مصطفى دده‌، سفينۀ نفيسۀ مولويان‌، مصر، 1283 ق؛
گولپينارلی‌، عبدالباقی‌، مولويه‌ بعد از مولانا، ترجمۀ توفيق‌ هاشم‌پور سبحانی‌، تهران‌، 1366 ش؛
يازيجی‌، تحسین، مقدمه‌ بر مناقب‌ العارفين‌ (نك‌ : هم‌ ، افلاكی‌).

پروانه‌ محمدی (دبا)