آرسنات، کانی

آرْسِنات، کانی [kānī-ye ārsenāt]، هریک از انواع ترکیبات طبیعیِ آرسنیک، اکسیژن و فلزات گوناگون که بیشتر آنها کمیاب‌اند و در وضعیتهای بسیار خاص متبلور شده‌اند.
در معادن آهن و منگنز سوئد در لُنگْبان که از نظر کانی‌شناسی مشهور است، بیش‌از50 نوع کانی‌آرسنات وجود داردکه بسیاری از آنها اختصاص به همان محل دارند. این ترکیبات در حفره‌های روباز یافت می‌شوند و از واکنش آرسنیک اسید (H3AsO4) بر پیروکروئیت [منگنز هیدروکسید 2(OH)]Mn در دمای متوسط به پایین به وجود می‌آیند. در محلهای دیگر، آرسناتها غالباً محصول اکسایش کانسنگهای آرسنید هستند و در دماهای پایین، در رگه‌های متأخرتر و حفره‌های روباز نهشته شده‌اند.
فقط معدودی از کانیهای آرسنات اهمیت اقتصادی دارند. چون فلزات واسطه (مثل کبالت، مس و نیکل) به بعضی‌از آرسناتها رنگی درخشان می‌دهند، می‌توان از این آرسناتها در کانی‌یابی بهره گرفت. این موادِ حاصل‌از اکسایش‌آرسنات، یا کانیهای درخشان، مانند اِریتریت (به رنگ صورتی روشن) و آنابِرژیت (به رنگ سبز)، نشانگر کانسنگهای آرسنید نیکل و کبالت هستند. محل بسیاری از ذخایر نیکل و کبالت در شهرهای کُبالت و سادبِریِ اُنتاریو بدین طریق معلوم شده است.
کانیهای آرسنات که نمکهای آرسنیک اسید هستند، بنیان آرسنات(AsO4) دارند که در آن،4 اتم اکسیژن(O) در گوشه‌های یک چهاروجهی قرار گرفته‌اند و در مرکز آن یک اتم آرسنیک (As) نشسته است. هر بنیانِ چهاروجهیِ‌آرسنات که بار الکتریکیِ 3- دارد، توسط یونهای بزرگ فلزی با بار مثبت (مثلاً یونهای کلسیم، منگنز یا آهن دوظرفیتی) واقع در خارج چهاروجهی خنثى می‌شود. برخلاف چهاروجهیهای مشابه سیلیکات که به هم متصل شده، و به شکل زنجیر، ورقه، حلقه یا چارچوب درمی‌آیند، چهاروجهیهای آرسنات جدا از هم هستند.
ساختار بلوری کانیهای‌آرسنات خیلی شبیه به ساختارکانیهای فسفات و وانادات است. درواقع، بسیاری از کانیهای آرسنات با فسفاتها و واناداتها محلول جامد تشکیل می‌دهند. (107)