ارابه رانی

اَرّابه‌رانی [arrābe-rānī]، ورزش راندن سریع اسب استاندارد برِد که کالسکۀ سبک و دوچرخی را با خود می‌کشد. اسبهای ارابه‌کش دو نوع‌اند و وجه افتراق آنها شیوۀ گام برداشتنشان است.
مدارک موجود نشان می‌دهد که مسابقات ارابه‌رانی تاریخی بس کهن دارد. شاهان آشور در 1500ق‌م اسبهای ارابه‌کش خود را در اصطبلهای مجهز جای می‌دادند و برای تربیت آنها مربیان حرفه‌ای به خدمت می‌گرفتند. ارابه نخست در جنگ به کار می‌رفت، اما دیری نپایید که برای شکار نیز مورداستفاده قرار گرفت. شرحی که هُمر در ایلیاد از مسابقۀ ارابه‌رانی به دست می‌دهد، متأخرتر است. در بازیهای المپیک قرن 7ق‌م، مسابقه‌ها با ارابه‌های 4 اسبه انجام می‌گرفت و پیش از آن مسابقاتی با ارابه‌های دو اسبه برگزار می‌گردید.
هنگامی که ارابه‌رانی به روم راه یافت، به ورزشی بسیار مهم بدل گردید. در یونان مسابقۀ ارابه‌رانی خاص ثروتمندان بود، اما در روم این مسابقات توسط گروههایی برگذار می‌شد که با پرچمهایی به رنگهای سفید، سرخ، آبی و سبز، از یکدیگر متمایز می‌شدند. جریان مسابقات به اقامۀ دعاوی حقوقی نیز منجر می‌شد، شرکت‌کنندگان یکدیگر را به خورانیدن داروهای محرک به اسبها متهم می‌کردند و شرط‌بندی نیز سخت رواج داشت. با سقوط امپراتوری روم در قرن 4م، دوران رونق مسابقات ارابه‌رانی نیز به پایان رسید. مسابقۀ ارابه‌رانی به صورتی که امروزه متداول است، به تدریج از اوایل قرن 19م آغاز شد و در 1836م به فرانسه راه یافت. در ایتالیا از 1808م مسابقات گاری‌رانی معمول بود، اما با ورود اسبهای فرانسوی این مسابقات در آن کشور و نیز در بلژیک و هلند رونق بیشتری یافت. مسابقۀ ارابه‌رانی در سوئد در دهۀ 1880م و در اتریش و آلمان در اواخر قرن 19م آغاز شد. تنها در بریتانیا بود که این ورزش پا نگرفت.
در آغاز قرن 20م ارابه‌رانی در اوج رونق بود و بینندگان زیادی داشت؛ در این عرصه اسبهای معروفی وجود داشتند و رکوردهای جدیدی بر جای نهادند، اما به تدریج این ورزش از رونق افتاد. برخی این دگرگونی را ناشی از رواج اتومبیل و منسوخ شدن استفاده از اسب برای رفت و آمد در جاده‌ها می‌دانند. گروهی معتقدند که انزجار مردم از فساد ناشی از شرط‌بندی در جریان مسابقات ارابه‌رانی شد، زیرا شرط‌بندی به زد و بند در بازیها، سلب صلاحیت ارابه‌رانان به سبب تخطی از اسلوب راندن یا کم کردن سرعت اسب انجامید. با وجود این، چندی بعد به سبب اعمال تغییراتی در نحوۀ اجرای مسابقه‌های ارابه‌رانی، این ورزش باز رونقی گرفت و بر شمار علاقه‌مندان آن اضافه شد. (108)