آرابال

آرّابال [ārrābāl]، فِــرْنــانْــدو (ز 1932 م / 1311 ش)، نمایش‌نامه‌نویس پوچی‌گرا، رمان‌نویس و فیلم‌ساز اسپانیایی‌تبارِ فرانسوی. جهان تخیلی و نمایشی آرابال اغلب خشن، بی‌رحم و مستهجن است.
آرابال ابتدا کارمند یک شرکت کاغذسازی بود و بعداً در دانشگاه مادرید به تحصیل در رشتۀ حقوق پرداخت. در اوایل دهۀ 1950م به نویسندگی روی آورد و در 1955م برای مطالعۀ نمایش‌نامه‌نویسی به پاریس رفت و در آنجا مقیم شد. نخستین مجلد از نمایش‌نامه‌هایش در 1958م به چاپ رسید؛ در 1959م اجرای نمایش‌نامه‌اش به‌نام «تفرج در میدان جنگ» که هجویه‌ای ضد جنگ بود، توجه نمایش‌نامه‌نویسان پیشتاز فرانسه را جلب کرد. مهم‌ترین نمایش‌نامۀ آرابال در آغاز دورۀ نویسندگی او احتمالاً «گورستان اتومبیلها» (1960م) است که اثری هزل‌آمیز بر مبنای سرگذشت مسیح است. شخصیتهای نمایش‌نامه‌های وی غالباً کودک‌گونه، اما ندرتاً معصوم‌اند: آنهابعضی زنان بدکاره، گروهی جنایتکار و عده‌ای شکنجه‌گرند.

از نیمۀ دوم دهۀ 1960م به بعد، نمایش‌نامه‌های آرابال بیشتر و بیشتر متعارف و قالبی‌تر شدند و به صورتی درآمدند که آرابال آن را «تئاتر هراس» نام نهاد. شماری از نمایش‌نامه‌های این دوران پربار او عبارت‌اند از «معمار و امپراتور آشور» (1967م) که در آن، دو شخصیت نامبرده خود را به جای یکدیگر فرض می‌کنند، نیز «و آنها به گلها دستبند زدند» (1969م) که مسلماً بیش از دیگر نمایش‌نامه‌هایش سیاسی است و مضمون آن که آزادی از بیدادگری است، ملهَم از سفر نویسنده به اسپانیا در 1967م و زندانی شدنش در آنجاست.
نخستین رمان آرابال «بعل بابل» (1959م) است که کودکیِ کابوس مانند وی در اسپانیای‌فاشیستی را بازمی‌آفریند. در1970م وی همین‌نمایش‌نامه را باعنوان«زنده باد مرگ» به‌صورت فیلم‌نامه درآورد و درتونس کارگردانی آن را به دست گرفت.
آرابال که نویسنده‌ای بس پرکار است، علاوه بر نگارش بیش از 10 مجموعه نمایش‌نامه، شماری داستان بلند، فیلم‌نامه، شعر، متون سیاسی و غیر تخیلی، و دو جلد کتاب دربارۀ شطرنج نوشته است. (114)