اشتراسر

اشتراسر \eštrāser\، گرِگور (1892-1934 م / 1271-1313 ش) و اُتو (1897-1974 م / 1276-1353 ش)، دو برادر از سران حزب نازی آلمان. این دو در دورۀ شکل‌گیری حزب نازی منصبهای رهبری داشتند، اما گرایشهای چپ‌گرایانه و مخالفتشان با آدُلف هیتلر سبب شد که اندکی پیش از دست‌یافتن به قدرت، از مقام خود کنار گذاشته شوند.
این دو برادر در خانواده‌ای از طبقۀ میانۀ (متوسط) باواریا (بایرن) زاده شدند. گرگور، که داروساز بود، در 1920 م به حزب نوپای نازی پیوست و در 1923 م در شورش نافرجام هیتلر در مونیخ (معروف به شورش سالن آبجوفروشی) شرکت کرد. در پی این شورش، هیتلر به زندان افتاد و گرگور رهبری حزب را، که غیرقانونی شده بود، به عهده گرفت. او که سخنوری تأثیرگذار و سازمان‌دهنده‌ای قابل بود، پس از آزادشدن هیتلر از زندان، مسئول تشکیلات حزب در شمال آلمان شد. سپس به رایشستاگ (پارلمان آلمان) راه یافت و اندکی بعد با کمک برادر خود، اتو، که گرایشهای ملی‌گرایانه داشت، و یوزِف گوبِلس (ه‌ م)، جنبشی توده‌ای به راه انداخت. برادران اشتراسر طبقات میانۀ فـرودست و کارگران (پرولتاریا) را مخاطب خود قرار دادند و از نوعی سوسیالیسم با تعبیرهای ملی‌گرایانه و نژادپرستانه طرف‌داری کردند.

موفقیتهای حزب نازی در انتخابات پس از 1928 م، تا حدودی حاصل فعالیت این دو برادر بود، اما اتو از هیتلر سرخورده شد، زیرا رفته‌رفته دریافت که حزب نازی، به‌گونه‌ای که با رهبری هیتلر تحول می‌یابد، نه حزبی سوسیالیستی می‌شود و نه حزبی کارگری. هنگامی که هیتلر در ازای حمایت مالی قطبهای صنعتی آلمان، با آنها ائتلاف کرد، اتو حزب را ترک گفت (1930 م) و جبهۀ سیاه را تشکیل داد. اما گرگور در کنار هیتلر ماند و تا اوایل دهۀ 1930 م رئیس تشکیلات سیاسی نازی، و از لحاظ قدرت و محبوبیت، نفر دوم پس از هیتلر شد. با این حال، گرگور به‌عنوان رهبر جناح چپ حزب، با بده‌بِستانهای هیتلر با سرمایه‌داران و همچنین با یهودستیزی او مخالفت کرد و خواهان اصلاحات بنیادین اجتماعی برپایۀ شیوه‌های سوسیالیستی شد. او سرانجام در 1932 م از مناصب حزبی خود کناره‌ گرفت. هیتلر پس از کنار‌ه‌گیری گرگور، توانست از کاهش گستردۀ شمار اعضای حزب جلوگیری کند، و پس از رسیدن او به صدراعظمی، برادران اشتراسر همۀ نفوذ خود را تقریباً از دست دادند. گرگور در جریان تصفیه‌های سیاسی هیتلر، در 1934 م به‌قتل رسید. اتو تـوانست از کشور بگریزد و در اروپا به تبلیغات ضدهیتلری ادامه دهد، اما سرانجام در کانادا اقامت گزید. او در 1955 م به آلمان بازگشت و کوشید دوباره وارد عرصۀ سیاست شود، اما ناکام ماند.

مآخذ

Americana, 2006 (under «Strasser, Gregor»;
«Strasser, Otto»);
Britannica, 2006;
Columbia, 6th edition (under «Strasser, Gregor»).

بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه