اسیری، تاش خواجه

اسیری، تاش‌خواجه (1281-1334 ق / 1864-1916 م)، شاعر معارف‌پرور تاجیک.
او در خانواده‌ای سنگ‌ آسیاب‌تراش زاده شد و تحصیلات ابتدایی را در خجند گذراند. در 1299 ق / 1882 م به خوقند رفت و پس از 8 سال تحصیل، و آموختن زبان روسی و مطالعۀ منابع روسی و ترکی، به زادگاه خود بـازگشت و پیشۀ پدر را دنبال کرد. او که در زمان تحصیل، با محیط سیاسی و اجتماعی آسیای میانه آشنا شده بود، اندیشه‌های خود را دربارۀ جهل و تعصب در سروده‌هایش به‌سبک بیدل و در قالب مثنوی، قصیده، غزل و قالبهای دیگر، منعکس کرد («دانشنامۀ شوروی ... »، I / 261‌؛ «دانشنامۀ ادبیات ... »، I / 184).
اسیری با «نهضت روشن‌فکری» به‌پرچم‌داری احمد دانش، و با روشن‌فکران دیگر زمان خود، همچون عینی، جوهری، مقیمی، فرقت، ذوقی و خصلت، آشنا و هم‌اندیش شد و در «جنبش جدیدها» از راه سروده‌هایش تأثیر گذارد. شعرهایش در تذکره‌ها و بیاضهای بسیاری آمده، و در میان تاجیکان شهرت یافته است. منتخب اشعار او در 1960 م منتشر شده است و دو مجموعۀ دست‌نوشت از سروده‌هایش نیز در بنیاد (انستیتویِ) رودکی تاجیکستان نگهداری می‌شود (مسلمانیان، 116-117؛ بچکا، 81).

مآخذ

بچکا، یرژی، ادبیات فـارسی در تاجیکستان، ترجمۀ سعیـد عبانژاد هجران‌دوست و محمود عبادیان، تهران، 1372 ش؛
مسلمانیان قبادیانی، رحیم، زبان و ادب فارسی در فرارود، تهران، 1376 ش؛
نیز:

Entsiklopediyai adabiyët va san’ati Tojik, ed. J. Azizqulov, Dushanbe, 1988-;
Entsiklopediyai Sovetii Tojik, ed. M. S. Osimi, Dushanbe, 1978-1988.

رحیم مسلمانیان قبادیانی