اری

اُری [orī]، ژان (1652- 1719م/ 1062-1131ق)، اقتصاددان فرانسوی که اصلاحات اقتصادی و حکومتی وسیعش در اسپانیای اوایل سدۀ 18م به رشد مدیریت متمرکز و یکسان در آن کشور کمک کرد.
لوئی چهاردهم، پادشاه فرانسه پس از آنکه نوه‌اش، فیلیپ پنجم بر تخت سلطنت اسپانیا جلوس کرد (نوامبر 1700)، اری را به اسپانیا فرستاد تا وضع مالی آن کشور را گزارش دهد. اری یادداشتهای مشروحی دربارۀمتمرکزکردن مدیریت مالی و اصلاح نظام حکومتی نوشت. در نظام جدید، قدرت سیاسی از زیر سلطۀ شوراهای سلطنتی که در تسلط اشراف و منافع خاص آنان بود، در می‌آمد و مانند فرانسه، به چند وزیر وفادار به شاه واگذار می‌شد.
اری نخست‌مسئول امورمالی ارتش اسپانیا شد. وی مالیات را افزایش داد و همچنین برای برگرداندن داراییهای ربوده یا واگذار شدۀ سلطنتی دادخواستهایی تنظیم کرد. در 1705م وزارتخانه‌ای برای جنگ و دارایی ایجاد شد که نخستین گام در راه برنامۀ اصلاحات حکومتی اری بود.
از 1713م، اری و مادام دِزورسَن فرمانروای واقعی اسپانیا شدند. او شوراهای سلطنتی را با طرفداران خود پر کرد و 4 وزارتخانۀ جدید به وجود آورد. سپس با تقسیم اسپانیا به 21 ایالت که فرماندارانش در برابر ناظر کل،یعنی خود اری مسئول بودند، حکومت محلی متمرکز شد. ولی اری پیش‌از استقرار اصلاحاتش از کار برکنار، ومجبوربه‌ترک اسپانیا شد. گرچه برخی اصلاحات اری پس از او دوام نیافت، ولی تجدید سازمان امور مالی، از میان بردن قدرت شوراهای سلطنتی، ایجاد وزارتخانه‌ها و نصب ناظران، در سازمان اداری دولت اسپانیا در سالهای بعد تأثیر مهمی داشت. (100)