ابراهیم تهرانی

اِبْراهیمِ تِهْرانی، مشهور به میرزا عمو، از خوشنویسان توانای قلم نستعلیق در نیمۀ دوم سدۀ 13 و آغاز سدۀ 14ق/ 19م و شاگرد میرزا غلامرضا اصفهانی. ابراهیم خوشنویسی توانا بود كه در كتیبه‌نویسی آثاری برجسته از خود برجای نهاده است (بیانی، 1/18). آثار تاریخ‌دار او در 1291-1314ق/1874-1896م نوشته شده است. كتیبه‌های بازمانده از او در بناهای مذهبی به ترتیب تاریخ كتابت عبارتند از 1. كتیبۀ اطراف ایوان آینۀ امامزاده حمزه در شهر ری با تاریخ 1291 ق كه از بهترین آثار او به شمار می‌آید (همو، 1/ 19)؛ 2. كتیبۀ كمربندی ایوان شمالی صحن كهنۀ آستانۀ حضرت معصومه بر كاشی خشتی لاجوردی با رقم «نَمَّقَه میرزا عمو» كه قطعه‌ای است در 7 بیت از عبدالمجید قمی‌ متخلص به سید و در آن، تاریخ بنای ایوان یعنی 1301 ق/1883 م آمده است (برقعی، 56؛ مدّرسی، 1/74)؛ 3. كتیبه‌ای در دو بیت، كنده شده بر سنگ مرمر آستانۀ دری كه میان رواق و ایوان آینۀ حرم حضرت معصومه قرار درد، با تاریخ 1310 ق (بیانی، همانجا)؛ 4. كتیبۀ پایۀ گلدستۀ شرقی جلو ایوان مقصورۀ مسجد سپهسالار (سابق) تهران شامل آیۀ شریفۀ «انّما یعمر مساجد اللّٰه ... » با تاریخ 1302 ق (سحاب، 46)؛ 5. كتیبۀ درِ ورودی حرم امامزاده طاهر در آستانۀ حضرت عبدالعظیم با تاریخ 1308 ق (بیانی، همانجا)؛ 6. كتیبۀ در نقره‌ای سمت شرقی حرم حضرت معصومه شامل 18 بیت از سروده‌های شوریدۀ شیرازی با تاریخ 1310 ق (برقعی، 45؛ فیض، 1/660)؛ 7. كتیبۀ درِ نقره‌ای دیگری در همانجا میان رواق و ایوان آینه، شامل 14 بیت شعر از شوریده با تاریخ 1314 ق (برقعی، 46؛ فیض، 1/662)؛ 8. كتیبۀ بدون تاریخی نیز شامل سورۀ كوثر، آیۀ نور و سورۀ عصر به خط او در ایوان صحن آرامگاه شیخ صدوق (ابن بابویه) در شهر ری موجود است (مصطفوی، 1/243). از ابراهیم تهرانی آثاری نیز به صورت مرقّع یا قطعات برجای مانده است كه در مجموعه‌های شخصی نگهداری می‌شود (بیانی، همانجا).
رقم او را بر آثارش به صورتهای «میرزا ابراهیم الطّهرانی الشّهیر بمیرزا عمو»، «محمد ابراهیم طهرانی مشهور بمیرزا عمو» و گاهی تنها «میرزا عمو» می‌توان مشاهده كرد.

مآخذ

برقعی، علی‌اكبر، راهنمای قم، قم، 1317 ش؛
بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، تهران، 1345 ش؛
سحاب، ابوالقاسم، تاریخ مدرسۀ سپهسالار، تهران، 1329 ش؛
فیض، عباس، گنجینۀ آثار قم، قم، 1349 ش؛
مدرّسی طباطبایی، حسین، تربت پاكان، قم، 1335 ش؛
مصطفوی، محمدتقی، آثار تاریخی تهران، 1361 ش.

محمدحسن سمسار