عبدالرحمان عالم، ويژگى‌هاى بنيادين نظام را در پنج چيز خلاصه مى‌كند:

1. وجود اجزاى متفاوت همزمان و همراه؛

2. وجود رابطه منظم بين اجزاء؛

3. نظم بين اجزاء الگوى واحدى به وجود آورد؛

4. وجود جايگاه خاصى براى هريك از اجزا در الگوى نظم بين آنها؛

5. كاركرد واحد مجموعه اجزاء؛ بدين معنا كه اجزا، مجموعه يك واحد را تشكيل دهند كه در مجموع، كاركرد واحدى به‌وجود آورند؛ اگرچه عمل هريك از اجزاء با ديگرى متفاوت باشد[1].

به نظر مى‌رسد در آنچه درباره مفهوم نظام نقل كرديم، وجود اراده و آگاهى در بين اجزاى نظام و نقش آن در شكل‌دهى نظام، منظور نشده است. براى اينكه بتوان مفهوم نظام واحد بين اجزاى هوشيار و برخوردار از عقل، اراده و آگاهى را تبيين نمود، لازم است عناصر اصلى تشكيل‌دهنده چنين نظامى را در نظر داشت.

عناصر اصلى نظام تشكيل‌يافته از عناصر و اجزاى هوشيار را مى‌توان در چند چيز اصلى خلاصه نمود:

1. وجود رهبرى و مديريت مركزى واحد؛

2. انسجام و هماهنگى بين اجزا؛

3. وجود هدف واحد.

وجود اين سه عنصر بين اجزا، نظام واحدى را شكل مى‌دهد و نتيجه آن، فعل واحدى است كه از مجموعه نظام سر مى‌زند؛ بنابراين، عناصر يادشده فوق، مقومات يك نظام واحد و وحدت در فعل، ويژگى اصلى آن را تشكيل مى‌دهد.

[1] . عبدالرحمان عالم، بنيادهاى علم سياست، ص 149 و 150.