نخستين مسئوليت انسان بهره‌بردارى صحيح و سالم از توان و استعدادهايى است كه خدا به او داده است. تنبلى، تن‌آسايى، استفاده نادرست از توان و استعداد و نيروى جسمانى، و بهره‌بردارى ناشايست از هوش و فراست و دانش و مهارت و ديگر توان‌ها و استعدادها، خيانت به امانت الهى و تخلف از اداى مسئوليتى است كه خداوند بر عهده انسان گذاشته است.

دوّمين مسئوليت انسان، مسئوليت او در برابر انسان‌هاى ديگر است. هرگونه تجاوز به حقوق ديگران، يا كوتاهى در انجام تكاليف و وظايفى كه از سوى خداوند بر دوش انسان نسبت به انسان‌هاى ديگر گذاشته شده، تخلف از انجام مسئوليت و نوعى خيانت به امانت الهى است.

سوّمين مسئوليت انسان، مسئوليت او در برابر اشياء ديگر است؛ نظير منابع ثروت و موجوداتى كه خداوند در آسمان و زمين آفريده است؛ هرگونه آسيب‌رسانى فسادآور نسبت به آنها، يا كوتاهى در بهره بردارى شايسته و ساير وظايفى كه خداوند بر دوش انسان‌ها نسبت به آن موجودات نهاده است، نوعى خيانت به امانت الهى و تخلّف از اداى مسئوليت است.

در چارچوب عمل به مسئوليت است كه جامعه انسانى مى‌تواند به مسئوليت‌هاى ناشى از خلافت الهى وفادار باشد، و از عهده آنها برآيد، و در اين صورت است كه بهشت روى زمين تحقق خواهد يافت، و موجودات جهان هستى و نظام حاكم بر آن با نيازها و خواسته‌هاى انسانى هماهنگ خواهد گرديد، و خواسته‌هاى انسان در زندگى سعادتمندانه برآورده خواهد شد.

5. اصل جاودانگى انسان و مفهوم حيات جاودانه‌

در جهان‌بينى اسلامى و براساس اصل ايمان به آخرت، انسان موجودى است جاودانه كه زندگى و حيات او بسيار فراتر از زندگى محدود در فاصله تولد تا مرگ است.