«إِنْ رَهَنَ رَجُلٌ أَرْضاً فِيهَا ثَمَرَةٌ، فَإِنَّ ثَمَرَتَهَا مِنْ حِسَابِ مَالِهِ، وَ لَهُ حِسَابُ مَا عَمِلَ فِيهَا وَ أَنْفَقَ مِنْهَا، فَإِذَا اسْتَوْفَى مَالَهُ فَلْيدْفَعِ الْأَرْضَ إِلَى صَاحِبِهَا»[1].

چنانچه كسى زمينى را كه داراى محصول است رهن بگيرد بازاى محصول كه در زمين وجود دارد از طلبى كه دارد كسر مى‌شود و كارى كه در آن زمين انجام مى‌دهد و هزينه‌اى كه در آن مى‌كند، از آن اوست؛ بنابراين چنانچه به مقدار مالى كه به مالك داده از زمين بهره‌بردارى كند، بايد زمين را به مالك آن برگرداند.

سند روايت صحيح است، و از عبارت «فَإِذَا اسْتَوْفَى مَالَهُ ...» استفاده مى‌شود كه مرجع ضمير در عبارات سابق صاحب زمين نيست، بلكه مرتهن است كه زمين در اختيار اوست؛ بنابراين مفاد روايت چنين خواهد بود كه مرتهن مى‌تواند در زمين رهنى كار كند، و در اين صورت نتيجه كار او به خود او باز مى‌گردد، و صاحب زمين مستحق ثمره عمل آمده قبل از زمان رهن است و نيز مستحق اجرت زمين است، كه بايد به‌وسيله مرتهن حساب شود و از بدهى راهن كسر شود تا زمانى كه همه طلبكارى خود را از محل بهره‌بردارى از زمين دريافت كند، و در اين حال بايد زمين را به صاحبش مسترد نمايد.

7. روايات باب لقطه‌

7- 1. كلينى عَنْ عَلِى بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِى، عَنِ السَّكُونِى، عَنْ أَبِى عَبْدِ اللهِ (ع) فِى حَدِيثٍ- عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ (ع) قَالَ:

وَ إِذَا غَرِقَتِ السَّفِينَةُ وَ مَا فِيهَا، فَأَصَابَهُ النَّاسُ فَمَا قَذَفَ بِهِ الْبَحْرُ عَلَى سَاحِلِهِ فَهُوَ لِأَهْلِهِ وَ هُمْ أَحَقُّ بِهِ، وَ مَا غَاصَ عَلَيهِ النَّاسُ وَ تَرَكَهُ صَاحِبُهُ فَهُوَ لَهُمْ»[2].

[1] . همان، ص 396، حديث 6.

[2] . همان، ج 25، ابواب لقطه، باب 1، ص 455، حديث 1.