مطلب دوّم: مفهوم صحيح و فاسد

در رابطه با تعريف «صحيح» و «فاسد» نظرياتى وجود دارد كه در ذيل به مهم‌ترين آنها اشاره مى‌كنيم:

1) برخى از فقها و متكلّمين 5: صحيح آن است كه موجب سقوط اعاده و قضاء باشد و فاسد خلاف آن است. اين نظريه به فقها نسبت داده شده است‌[1]؛

2) برخى ديگر از فقها و متكلّمين 5: صحيح عبارت از موافق با امر شرعى، و فاسد خلاف آن است. اين نظريه به متكلّمين منسوب است‌[2]؛

3) صاحب كفايه و بسيارى از محقّقان 5: صحيح عبارت است از «تامّ الأجزاء والشرائط». بنابر اين، صحّت عبارت از تماميت به لحاظ اجزاء و شرايط است و فساد، خلاف آن است. اين نظريه، مختار صاحب كفايه‌[3]، و ميرزاى نائينى‌[4]، و محقّق خوئى‌[5] است. و بر اساس اين تعريف محقّق خوئى وصف صحّت و فساد را مختصّ به مركبات مى‌داند؛

4) استاد شهيد صدر (قدس سره): صحيح به‌معناى واجديت حيثيت «مرغوبيت شيئ» است. و لذا نه تنها مركبات قابل اتصاف به صحّت و فسادند؛ بلكه بسائط نيز قابل اتصاف به صحّت و فساد مى‌باشند. چنانكه مى‌گوييم: اند يشه صحيح و انديشه فاسد[6].

[1] . كفاية الأصول، ج 1، ص 35؛ المحاضرات، ج 1، ص 143.

[2] . همان.

[3] . كفاية الأصول، ج 1، ص 35.

[4] . أجود التقريرات، ج 1، ص 34.

[5] . المحاضرات، ج 1، ص 143.

[6] . بحوث فى علم الأصول، ج 1، ص 189.