دلالت استعمالى تصوّرى با منشأيت عرف خاص بحث تطبيقى (1)

حقيقت شرعيه‌

مقصود از «حقيقت شرعيه» اين است كه شارع مقدّس، الفاظى را كه بر معانى شرعيه دلالت مى‌كنند؛ نظير: «صلاة»، «صوم»، «صيام»، «زكاة»، «حج»، «خمس»، و .. براى معانى شرعيه وضع كرده است.

بنابر اين، اثبات حقيقت شرعيه بر دو مطلب متوقّف است:

1) وجود معانى شرعيه خاصّى كه در جامعه و عصر ظهور اسلام، سابقه نداشته و براى نخستين بار توسّط شرع اسلام به وجود آمده و به مردم تعليم داده شده است. نوپيدايى اين معانى نياز به وضع الفاظ براى اين معانى را به وجود آورده و براى پاسخگويى به اين نياز، حقيقت شرعيه يا وضع الفاظ مذكور توسّط شارع براى معانى جديده به وجود آمده است؛

2) ثبوت وضع شارع است الفاظ مذكوره را براى معانى شرعيه جديدة الحدوث در زمان تشريع كه بنابر آنچه در محلّ خود توضيح داديم، مى‌تواند به نحو «وضع تعيينى» باشد يا به نحو «وضع تعينى». وضع تعيينى يا تعينى شخص شارع به طور قطع منتفى است و نياز به بحث ندارد، آنچه جاى بحث دارد: وضع تعينى عرفى خاص است كه در حقيقت، به‌معناى همان عرف خاص شارع است. يعنى: شارع، با مجموعه افرادى كه با وى در ارتباط بوده‌اند، اين الفاظ را به گونه‌اى در اين معانى شرعيه به كار برده‌اند كه در عرف تفاهم آنها حكايت الفاظ مذكور از آن معانى اعتبار شده و آن الفاظ براى آن معانى شرعيه وضع شده‌اند.